A-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

A

Neno	Maana	Kiarabu
Aakhirah	Akhera, Siku ya Mwisho	آخرة
aali/a’laa	bora kabisa, adhimu, tukufu	العلي/الأعلى
abadi	daima, milele, kamwe, katu	أبدا
abdi (Sing) abidi (Plur)	mtumwa au mja wa Allaah	عبد/عباد
abuwabi	milango	أبواب
abyadhi	baidhati/eupe	أبيض
adhabu	adhabu, mateso.	عذاب
adhimu	enye sifa/liyotukuka, tukufu/aali/Jalili, kubwa mno. Jina na Sifa ya Allaah ('Azza wa Jalla): Mkubwa, Mtukufu Mno.	عظيم
afriti	jini mbaya anayedhuru watu	عفريت من الجن
afwaji	kikundi cha watu.	أفواجا
ajili	harakisha	أجل
ajmaina	pamoja, wote	أجمعون
akhirisha	kuchelewecha	أخر
akili	akili, bongo.	عقل
alamina	ulimwengu, walimwengu.	عالمين
ansari	mnusuraji, msaidizi	أنصار/ أنصاري
ardhi	ardhi, nchi	ارض
aridhi	mabadiliko katika hali ya mwili au akili ya mtu, kukengeuka, kugeukilia mbali jambo, kupuuza.	عرض
arifu	taarifa, kutaarifu, kujulisha	عرف
arshi	-‘Arshi ya Allaah (Subhaanahu wa Ta'aalaa) iliyokuweko juu baada ya mbingu saba. -kiti cha enzi cha mfalme au mtawala.	عرش
arzaki	wingi wa riziki	أرزاق
asaa	huenda, pengine, labda	عسى
ashirafu, karimu	tukufu, ukarimu, taadhima.	كريم
ashiya	jioni, usiku	عشية
asighari	ndogo kabisa	أسغر
asilani	kamwe, abadani, katu, kiuhalisi	أصلا
asira	mateka	أسرى/ أسير
asisi	kuanzisha jambo au kitu	أسس
ati! eti!	neno la kutanabahisha jambo kumfanya mtu asikilize. Neno la kukanusha jambo kwa mshangao.	ألا
atia	zawadi/kipawa	عطاء
atibu	toa makosa, kengemeka, shutumu.	يستعتبون
atifali	watoto wadogo	أطفال
auladi	watoto wa kiume	أولاد
awlaa	bora zaidi, kiupambele	أولى
azimia	kuazimia kutenda jambo.	عزم
insi	binaadamu, mwanaadamu, mtu	الإنس
istahabu	kupendekezeka, kuhiari, kupendelea	أستحبوا
istihizai	isthizai, kejeli.	إستهزاء
istiimaar	utaratibu ambao nchi moja hutawal nchi nyengine kama koloni.	إستعمار
umuri	mambo	أمور

[5]

B-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

B

Neno	Maana	Kiarabu
baathi	kufufuliwa viumbe Siku ya Qiyaamah	بعث
badhiri	kuzidisha kufanya israfu khasa kwa ajili ya kujionyesha au kujifakharisha.	بذر/ تبذير
baghala	nyumbu	بغل
bahaimu	mnyama mwenye miguu minne	بهيمة
bahasa	bei ndogo, rahisi	بخس
bai	chagua mtu na kumpa uongozi, unga mkono mtu kwa kitendo anachotaka kukifanya, kuahidi kumfuata kiongozi katika kuongoza kwake.	بيعة
baidika	kuweko mbali	بعد/بعيد
bairi	aina ya ngamia	بعير
baiti	nyumba	بيت
bakari	ng’ombe	بقرة
balagha baleghe	1-kubalighisha jambo, kufikisha khabari, ujumbe. 2-kubaleghe, mvulana na msichanga kufikia umri wa upevu.	بلغ - بلاغ
banati	wasichana	بنات
barasi	aina ya ugonjwa wa ngozi.	برص
barasi	ukoma	برص
barazahi	maisha ya baada ya kufariki; kaburini hadi Siku ya kufufuliwa Siku ya Qiyaamah.	برزخ
batili	kubatilisha, kulifanya jambo lisiwe lenye hukmu, kuliharibu jambo, kubatilisha ‘amali au ‘ibaadah.	باطل
bayana	waziwazi, kubainisha au kudhihirisha jambo.	بينات
biladi/baladi	nchi, mji.	بلد/بلاد
bishara	kutoa khabari, kubashiria khabari njema au mbaya.	بشير
burhani	Burhani: Muujiza, Ushahidi, Ishara, Dalili, Hoja za waziwazi kabisa zenye kuthibitisha kwa yakini na bila ya shaka na bila ya kupingika.	برهان
buruji	mnara	بروج

[6]

C-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

C

Neno	Maana	Kiarabu

[7]

D-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

D

Neno	Maana	Kiarabu
daathari	angamiza, teketeza, haribu	دثر
dabiri	1-panga, endesha jambo 2-pa mgongo; kimbia	دبر ولوا مدبرين
dahari	zama ndefu, mwaka mzima,	دهر
damiri	teketeza, angamiza, hilikisha, bomoa	دمر
daraja	daraja, cheo,	درجة
deraya		دروع
dhabihu	kichinjo, kuchinja mnyama	ذبح
dhaifu	dhaifu	ضعيف
dhalala		ضلال
dhihaka	mzaha, utani, masihara	ضحك
dhiki	dhiki ya nafsi, kudhikika kitu au wakati kuwa finyu.	ضيق
dhiraa	dhiraa, kipimo cha mkono	ذراعا
dhuha	wakati wa asubuhi baada ya kuchomoza jua hadi kabla kuingia Adhuhuri kwa takriban robo saa	ضحى
dhuku	onja	ذوق
dhukuru	kutaja, kukumbuka, kumdhukuru Allaah	ذكر/ يذكر/ ذكر الله
dhunubu	madhambi	ذنوب
dhuria	watoto, wazawa, vizazi	ذرية
dia	fidia, malipo ya kufidia mauaji	دية
dunia	dunia	دنيا
duru	zunguka	دور
zidisha	zidisha, ongeza	زد

[8]

E-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

E

Neno	Maana	Kiarabu

[9]

F-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

F

Neno	Maana	Kiarabu
fadhila	kumfadhilisha mtu, kumfanyia wema, ukarimu, hisani, jamala, amali au ‘ibaadah inayosababisha kuchuma thawabu.	فضل
fahamu	kufahamu	فهم
faharasa/faharisi	orodha, sherehe, elezo.	فهرس
fakhari, fahari	kuwa na fahari ya jambo zuri, huenda ikamaanisha fahari ya kiburi kutokana na kujionyesha.	فخر
fasili	1-pambanuo, fafanua, bainisha waziwazi, kugawa au kuainisha maaandiko katika mafungu, kushona kitambaa, fungu la maneno, kutenganisha, kuachisha	فصل
fasili	sherehi, tanzua, changanua, fafanua, eleza waziwazi.	فصل
fauka	juu	فوق
faulu	kufaulu, mafanikio	فلاح
fazaika	mshtuko mkubwa unaomfanya mtu azimie	فزع
fidiya	kufidia jambo kama fidia ya anayeshindwa kutekeleza ibaadah fulani, au kufidia kutokana na kupindukia mipaka katika ‘ibaadah, mfano: kufidia kwa kulisha maskini kwa ambaye hawezi swawm ya Ramadhwaan.	فدية
fikiri	kufikiri, kuwaza, kudhania.	فكر
fisadi	ufisadi	فساد فسد
furahi	kufurahi. Katika Qur-aan huenda ikamaanisha kufurahi kwa kawaida au kufurahi kwa kujigamba kama kisa cha Qaaruwn katika [Suwrah Al-Qaswasw Aayah 76]	فرح
furkani	pambanuo, bainisho la haki na batili.	فرقان
futahi	kufungua, kupata ushindi wa nchi.	فتح

[10]

G-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

G

Neno	Maana	Kiarabu
ghaibu	jambo lisoonekana, elimu ya ghaibu, mbali na macho	غيب
ghaidhi	ghadhabu, hamaki, hasira	غائظ
ghamu	majonzi, huzuni, sikitiko, kibuhuti	غم
ghanima	mali, ngawira, mateka ya vitani inayopatikana baada ya kupigana vita.	غنيمة
gharika	kugharikika, kuzama	غرق
ghazi	vita, mpiganaji vita	غزا
ghibu	ondoka machoni, potea, toweka	غائبين
ghubari	vumbi	غبر
ghururi	ulaghai, udanganyikou hadaa, majivuno, kiburi, majinato kujigamba. Katika Qur-aan imetajwa kuhusu shaytwaan kughuri wana Aadamu na pia maisha ya dunia ni starehe ya ghururi.	غرور
gubigubi	kupinduka chini juu.	كبكبوا

[11]

H-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

H

Neno	Maana	Kiarabu
habari	habari, taarifa.	خبار
habibi	mpenzi	حبيب
habithi	habithi, mbaya, mtu mbaya au muovu.	خبيث
hadhari	kujikinga na jambo, kuchukua hadhari jambo lisikufikie, kutahadhari	حذر
hadithi	hadithi, kisa, hadithia, simulia	حدث
Hadiyth	Hadiyth za Nabiy (Swalla Allaahu 'alayhi wa aalihi wa sallam).	حديث
hajiri	kuhajiri, kuhama	هجر
halisi	yenyewe, makhsusi.	خالص
hasanati	jema, jambo zuri	حسنة
hata	hadi, mpaka	حتى
hatima	hatimaye, mwisho	حتما
hawaa	Matamanio	هواء
hiliki	angamia	هلك
huba	mapenzi	حب
huda, hidaaya	mwongozo, uongofu	هدى هدايا
hudhuria	kuhudhuria jambo kama kuhudhuria darasani, kuhudhuria sherehe.	حضر
husuni	ngome, nyumba au kuta madhubuti za kukinga	حصن
huzuni	kupatwa huzuni kutokana na mtihani, kifo, maradhi, kupotelewa na mtu, mali n.k	حزن

[12]

I-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

I

Neno	Maana	Kiarabu
ibra	itabiri; kuzingatia, kupata funzo, onyo kutokana na tukio fulani.	عبر
ijtanibu	kujitenga	اجتنب
inadi	ukaidi, inda.	عنيد
indhari	kumpa mtu indhari, kumuonya	أنذرهم
istakiri	kutulia.	إستقرار
istiqaamah	kustakimu, kuthibitika katika ‘ibaadah na taqwa.	إستقامة
iymaan	imani katika moyo, kuamini jambo.	إيمان

[13]

J-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

J

Neno	Maana	Kiarabu
jaahiliyyah	ujahili, zama za kabla Uislamu	جاهلية
jaalia	kujaaliwa jambo kutoka kwa Allaah ('Azza wa Jalla)	جعل
jadidi	mpya	جديد
jamala	uzuri, kuzidisha sifa katika maneno au kumsifia mtu.	جمال
jamidi	kuganda kitu, kama kuganda barafu.	جامد
Jannah	janna, pepo	جنة
jasusi	kuchungua, mchunguzi	جسسس
jibu	kujibu, kuitikia.	جيب
jini	jini, ibilisi, shetani	جن

[14]

K-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

K[1]

Neno	Maana	Kiarabu
kabiri	kubwa	كبير
kadamisha	kutanguliza,	قدم
kadimu	zamani, kale	كريم
kadiri	takdiri, kukadiria, kupima, kuthamini, kiasi, uwezo. pia ni Jina na Sifa tukufu ya Allaah ('Azza wa Jalla) kuwa ni Mweza wa kila kitu.	قدير
kalifu	kulazimisha, kubebesha jukumu zito, kumtwika mtu jambo asiloliweza kiwepesi, kama kusema taklifu.	كلف
kalili		قليلا
kalili	kidogo	قليلا
karaha	kuchukia	كره
karatasi	karatasi	قرطاس
karimu	1-Jina na Sifa ya Allaah ('Azza wa Jalla) Mkarimu, Mwenye ukarimu, utukufu. 2-ukarimu
kariri	kukariri	كرر
kasimu	kugawa	قسم
khabari	habari, taarifa.	خبار
khabithi	habithi, mbaya, mtu mbaya au muovu.	خبيث
khadaa	hadaa, kudanganya, kuficha yasiyokweli, kufanya khiyana	خادع
khalifa	kiongozi wa Waumini	خليفة
khalisi	yenyewe, makhsusi.	خالص
khasimu	kukhasimikiana, kugombana, kuzozana	خصم
khiana	hiana, kuficha jambo pasi na haki khasa kwa ajili ya kujirudia manufaa mwenye kufanya khiyana. kupunja, kunyima pasi na haki	خيانة
kidhibu	kukadhibisha, kusema uongo, kukanusha	كذبوا
kitabu	kitabu, maandiko	كتاب
kufuru, kufru	kufuru, kanusha, kufru, kafiri	كفر
kurabaa	jamaa wa ukaribu wenye uhusiano wa damu	قربى
kustakiri	kutulia	قرار
kuti	chakula, rizki	قوت

[1] Baadhi ya maneno ya Kiswahili yanatamkwa kwa herufi ya K ingawa herufi ya Kiarabu imekuja kwa herufi ya ق

[15]

L-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

L

Neno	Maana	Kiarabu
lahani	sauti fulani, tuni (pia makosa ya kisarufi katika lugha ya Kiarabu na katika usomaji wa Qur-aan)	لحن
laiti		ليت
latifu	1-Latifu ni Sifa ya Allaah ya upole na ujuzi wa yanayoonekana na yasiyoonekana makubwa na ya hata chembe ya hardali. Pia Al-Latwifu ni katika Majina Yake matukufu. 2-laini, upole.	لطيف
libasi/lebasi	mavazi	لباس

[16]

M-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

M

Neno	Maana	Kiarabu
maghfirah	kufunikiwa au kusitiriwa madhambi na Allaah ('Azza wa Jalla)	مغفرة
mahiri	uhodari, weledi	مهر
majlisi	sehemu ya kikao cha watu, kikao cha maongezi, sebuleni	مجلس
majnuni	mwendawazimu.	مجنون
malaika	Malaika viumbe watukufu wa Allaah (عز وجل)	ملائكة
mauti	umauti, kufa, kufariki	موت
mihrabu	sehemu au mahali pa kusalia	محراب
mithali	mfano, mithili	مثل
munkari	maovu, machafu, yanayochukiza	منكر

[17]

N-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

N

Neno	Maana	Kiarabu
naam	ndio	نعم
nakisi	kupunguka	نقص
nasaba	uhusiano wa damu, uhusiano wa mababu ukoo n.k	نسب
neema	neema za Allaah ('Azza wa Jalla)	نعمة
nuru	mwangaza	نور
nusu	nusu	نصف

[18]

O-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

O

Neno	Maana	Kiarabu

[19]

P-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

P

Neno	Maana	Kiarabu

[20]

Q-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

Q

Neno	Maana	Kiarabu
qadhaa	hukmu ya Allaah (عز وجل), majaaliwa, hukmu	قضى
qadhi	kadhi, jaji, hakimu	قاضي
Qur-aan	Qur-aan, Kitabu chenye maneno ya Allaah (عز وجل) ambacho ni Wahyi wa mwisho kwa Nabiy wa mwisho Nabiy Muhammad (صلى الله عليه وآله وسلم)	قرآن
quraysh	Kabila la watu wa Makkah	قريش

[21]

R-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

R

Neno	Maana	Kiarabu
Rabb	Rabi, Mola, Maulaana, Mlezi, Mweye Kuruzuku, kuendesha mambo, Muumbaji, Mmiliki	رب
radhi	Radhi za Allaah ('Azza wa Jalla) Radhi za wazazi kuridhia jambo	راض
rahmah	Rehmah ya Allaah (عز وجل) huruma kuhurumia mtu au kiumbe	رحمة
rajimi	kupigwa mawe kurusha vijiwe katika Minara ya Minaa kama ni nguzo mojawapo ya Hajj	رجم
rejea	rudi	رجع
ribaa	riba, nyongeza ya mali ya haraam	ربا
rijali	wanaume	رجال
ritadi	kutoka katika Dini ya Kiislamu	رتد
rizki	rizki, neema ya chakula na mali kutoka kwa Allaah (عز وجل)	رزق
rufai	kipando, kupandisha kitu au jambo kupandishwa.	رفع

[22]

S-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

S

Neno	Maana	Kiarabu
sabihi	Kumtakasa Allaah (Subhaanahu wa Ta'aalaa).	سبح
sabiki	kutangulia kushindana	سبق
safihi	mwenye akili ndogo, mpumbavu	سفيه
safu	safu, mpangilio wa watu au vitu katika mistari. Mfano, kupangana safu katika Swalaah za Jamaah	صف
sahifa	ukurasa, maandiko.	صحف
sarabi	mazigazi/mangati	سراب
sarifu	kuelekeza, kufahamisha, kuelezea	صرف
sawa	sawasawa	سواء سوى
sawia	sawasawa	سويا سوى
shahidi	anayeshuhudia jambo	شهيد
Shahidi, shuhadaa	Shahidi aliyeuliwa vitani vya Dini.	شهداء
shaytwaan	shetani, jini, ibilisi	شيطان
shughuli	kushughulika na jambo, kazi.	شغل
sihri	uchawi	سحر
sura	Suwrah ya Qur-aan	سورة
sura	sura ya mtu au kiumbe yaani uso wake	صورة

[23]

T-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

T

Neno	Maana	Kiarabu
taghuti	taghuti, shaytwaan, mizimu, kila kinachoabudiwa pasi na Allaah.	طاغوت
tajiri	tajiri, mtu mwenye mali nyingi.	تاجر
tamaa	tamaa	طمع
taqwa	kumcha Allaah (عز وجل)	تقوى
tawili	refu, amerefusha	طويل -طال
thaqili	zzito	ثقيلا
tijara	biashara	تجارة
twahara	tohara, usafi, kujitoharisha kutokana na hedhi, najisi, kutia wudhuu, kujitoharisha na najisi.	طهارة

[24]

U-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

U

Neno	Maana	Kiarabu
udhuru	udhuru, kisingizio, kisababu	عذر
uhai	uhai, umri wa mtu	حياة

[25]

V-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

V

Neno	Maana	Kiarabu

[26]

W-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

W

Neno	Maana	Kiarabu
wasaa	wasaa, kuwa na wakati na nafasi, au uwezo	وسعة
wahyi	Wahyi, Ufunuo wa maneno ya Allaah ('Azza wa Jalla) kwa Manabii Wake, kama Qur-aan Hadiyth, na Vitabu vinginevyo vya mbinguni. Pia inaweza kuwa ni ilhamu kwa Manabii Zake.	وحي
waraka	karatasi. Karatasi yenye maandiko ya ushahidi.	ورقة
wasia	wasiya wa mirath, wasiya au kuusia na kumnasihi mtu jambo jema.	وصية

[27]

X-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

X

Neno	Maana	Kiarabu

[28]

Y-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

Y

Neno	Maana	Kiarabu
yakini	kuwa na yakini, kuamini jambo moyoni.	يقين
yamini	kiapo, kulia	يمين

[29]

Z-Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Misamiati Yenye Asili Ya Lugha Ya Kiarabu

Alhidaaya.com [4]

Z

Neno	Maana	Kiarabu
zilzala	zilzala, mtetemeko wa ardhi.	زلزلة

[30]