Utangulizi Wa Mfasiri

 

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Hakika shukurani ni Zake Allaah (سبحانه وتعالى), tunamshukuru Yeye, na kumtaka msaada, na tunamuomba Yeye msamaha. Tunamuomba Allaah (سبحانه وتعالى) Atulinde na shari za nafsi zetu na ubaya wa matendo yetu. Anayeongozwa na Allaah (سبحانه وتعالى) hakuna wa kumpoteza, na anayepotezwa na Allaah (سبحانه وتعالى) basi hakuna wa kumuongoza.

 

Na nashuhudia kuwa hakuna apasaye kuabudiwa ila Allaah (سبحانه وتعالى), Ni Mmoja tu Asiye na mshirika. Na nashuhudia kuwa Muhammad (صلى الله عليه وآله وسلم) ni mja Wake na ni Mjumbe Wake. Swalah na Salaam za Allaah zimshukie yeye, jamaa zake, Swahaba zake, na wote waliotangulia kwa wema hadi siku ya mwisho.

 

Ama ba’ad,

Namshukuru tena Allaah (سبحانه وتعالى) kwa kuniwezesha kukamilisha kazi hii kwa Lugha ya Kiswahili, kazi ambayo naamini sana kuwa itawanufaisha sana Waislam wazungumzaji wa lugha hii na kuweza kuwasaidia kupata mafunzo sahihi ya 'Ibaadah hii adhimu ambayo itakuwa ni jambo la kwanza kabisa kwa mja kuulizwa kwalo siku ya Hesabu.

 

Umuhimu wa kitabu hiki ni mkubwa sana, haswa kwa kuwa ni kitabu kilichoelezea ‘Ibaadah hii ya Swalah kwa mapana na marefu na kwa dalili sahihi zilizothibiti kutoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم). Ni kitabu kwa mwenye kutaka kujua ilivyokuwa Swalah ya kipenzi chetu (صلى الله عليه وآله وسلم) kama alivyosema: ((Swalini kama mlivyoniona nikiswali)) [Al-Bukhaariy]. Basi anapaswa kuwa nacho kwenye nyumba yake.

 

Hiki ni kitabu cha Swalah kilichoenea na kuuzika kwa wingi sana labda kuliko vitabu vyote vya Swalah vilivyowahi kuandikwa. Ni kitabu chenye mauzo makubwa katika nchi za Kiarabu kwa mujibu wa wachapishaji wa kitabu hicho. Hali kadhalika kimetafsiriwa kwa lugha ya Kiingereza na kimeuzwa na kinaendelea kuuzika kwa wingi katika nchi za Ulaya na haswa Uingereza. Nimeonelea manufaa hayo yasiwaenee tu wenye kuzungumza Kiarabu na Kiingereza pekee, bali na jamii yetu ya wazungumzao Kiswahili.

 

Swalah ina fadhila kubwa sana, hivyo kukosa kuswali ni kosa kubwa. Swalah ni 'amali ya kwanza itakayokaguliwa Siku ya Qiyaamah na ndio ufunguo wa Pepo. Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) amesema:

((’Amali ya mwanzo atakayoulizwa Muislamu Siku ya Qiyaamah kuwa kaitekeleza–na kaitekeleza vilivyo–ni Swalah. Ikiwa aliitekeleza vilivyo basi kunatarajiwa atafaulu. Ikiwa hakuitekeleza au kaitekeleza, lakini sivyo ndivyo, basi itatazamwa Swalah za Sunnah, kama alizitekeleza vilivyo. Ama ikiwa hana hata Sunnah au kaitekeleza sivyo ndivyo, basi keshapata khasara)) [Ahmad, Abu Daawuud, at-Tirmidhiy, an-Nasaaiy na Ibn Maajah].

Amesema tena (صلى الله عليه وآله وسلم):

((Funguo za kufungulia milango ya Peponi ni Swalah)) [Muslim].

 

Ubaya wa kuacha Swalah ni mkubwa sana kwani Allaah (سبحانه وتعالى) Anasema:

 

فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلاَةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ ۖ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا  

((Lakini wakaja baada yao walio wabaya, wakaacha Swalah, na wakafuata matamanio. Basi watakuja kuta adhabu ya moto)) [19: 59].

 

Na kadhalika Anasema tena Allaah (سبحانه وتعالى) kwa kutaja habari za wasioswali pindi watakapoulizwa sababu yao ya kuwepo motoni:

 

مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ  . قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ  

 

((Ni nini kilichokupelekeni motoni? Waseme: Hatukuwa miongoni waliokuwa wakiswali))  [74: 42 -43].

 

Na Mtume wa Allaah (صلى الله عليه وآله وسلم) amesema:

((Kizuizi kilichoko baina ya mtu na ukafiri ni Swalah)) [Muslim].

 

Kadhalika akaeleza ubaya wa mtu kutokuswali na kumfananisha na kafiri:

((Tofauti baina yetu Waislamu na wasio Waislamu ni Swalah)) [Abu Daawuud, an-Nasaaiy na Ibn Maajah].

 

Baada ya kujua masuala hayo muhimu kutoka katika Kitaab na Sunnah, ndivyo vilevile tutaona umuhimu wa kuijua ‘Ibaadah hiyo vilivyo ili tuweze kuitekeleza ipasavyo. Na kwa mintarafu hiyo, tutaona kuna ulazima wa kupata mafunzo hayo kutoka katika chanzo kilichokamilika kwa dalili thaabit kutoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) na Maswahaba zake. Na ndio nikakichagua kitabu hiki kukitafsiri ili kumuwezesha Muislam mwenye kusoma Kiswahili anufaike na aweze kuinoa na kuiboresha Swalah yake ili aweze kufikia makusudio yaliyotajwa katika Aayah na Hadiyth mbalimbali nilizotanguliza hapo juu, na pia ili aweze kuepukana na sifa na adhabu nilizotangulia kutaja.

 

Nisiwe mbakhili wa fadhila na mchache wa shukurani kwa wale waliotoa mchango wao mkubwa kabisa katika kazi hii tukufu. Nawaombea wote malipo kamili kutoka kwa Allaah (سبحانه وتعالى) yanayotokana na kazi hii, bila kukosa thawaab za wale wote watakaonufaika kutokana na ‘amali hii.

 

Shukurani zangu za dhati na du’aa zangu ni kwa dada yangu Ummu Iyyaad ambaye kwa juhudi zake zisizo mithali kazi hii imeweza kukamilika na pia ushirikiano wake mkuu wa dhati. Pia Al-Akh 'Abdullaah Mu'awiyyah na Al-Akh Fayswal ‘Abdul-‘Aziyz, kwa kujitolea wakati mkubwa kuipitia kazi hii. Pamoja na ndugu yangu mpenzi Sa’iyd Baawaziyr kwa kupitia vilevile na kuchangia maoni mbalimbali. Bila kusahau mchango mkubwa wa upitiaji na mawazo wa Al-Akh Muhammad Faraj As-Sa’ay. Hali kadhalika Al-Ukht Ummu ‘Abdir-Rahmaan kwa mchango wake.

 

Na shukurani nyingi kwa tashji’i kubwa na uvumilivu wa hali ya juu kutoka kwa mke wangu Ummu ‘Abdillaah ambaye amenisaidia kwa kiasi kikubwa na amenipa fursa ya kutosha ya kushughulika na majukumu haya matukufu bila kuchoshwa wala kuvunjika moyo. Namuomba Allaah (سبحانه وتعالى) Amlipe yeye na wote duniani na Akhera. Aamiyn

 

 

Abu ‘Abdillaah Muhammad Baawaziyr

Swafar 1429 H – Februari 2008 M

 

 

 

Historia Fupi Ya Shaykh Al-Albaaniy

 

 

(Historia hii fupi ya Shaykh nimeitoa katika kitabu nilichoandika kuhusu maisha ya Shaykh kiitwacho Shaykh Al-Albaaniy – Mwanachuoni Wa Karne Ambacho kinapatikana katika tovuti ya www.alhidaaya.com [4] na karibuni kitachapishwa in shaa Allaah)

 

Abu ‘Abdillaah Muhammad Saalim Sa’iyd Baawaziyr

 

Al-Imaam, Al- Muhadith, Shaykh Muhammad Naaswirud-Diyn Al-Albaaniy

1332 H-1420 H – 1914 M-1999 M 

  

Jina Lake: Muhammad Naaswir-ud-Diyn bin Nuuh An-Najaatiy

Nasaba Yake: Al-Albaaniy (Kajulikana kwa jina la Al-Albaaniy kwa sababu asili yake ni mtu wa Albania)

Kun-Yah Yake: Abu ‘Abdir-Rahmaan (Baba ya ‘Abdur-Rahmaan’)

Wake Zake: Alioa wake wanne; watatu wa mwanzo walimzalia watoto, na wa nne ‘Ummu Al-Fadhwl’ hakujaaliwa kuzaa, na ndiye aliyeishi naye hadi alipofariki dunia.

Watoto Wake: Aliruzukiwa watoto 13; 7 wa kiume na 6 wa kike. Wa kiume ni: ‘Abdur-Rahmaan, ‘Abdul-Latwiyf, ‘Abdur-Razzaaq, ‘Abdul-Muswawwir, ‘Abdul-Muhaymin, Muhammad na ‘Abdul-A’alaa. Wa kike ni: Aniysah, Aasiyah, Salaamah, Hassaanah, Sakiynah na HibatuLlaah.

 

Mwanachuoni Shaykh Muhammad Naaswir-ud-Diyn bin Nuuh An-Najaatiy Al-Albaaniy ni mmoja kati ya Ma’ulamaa wakubwa wa Kiislam katika zama hizi. Anahesabika kuwa ni Mwanachuoni wa Hadiyth maarufu kabisa katika fani ya elimu ya Jarh na Ta’adiyl.[1]

Shaykh Al-Albaaniy vilevile ni hoja katika elimu ya Mustwalahul-Hadiyth.[2] Na Wanachuoni wamemsifu na kuelezea kwamba kwa elimu yake hiyo, karejesha kumbukumbu za zama za kina Imaam Ibn Hajr Al-‘Asqalaaniy, Ibn Kathiyr na Wanachuoni wengine wakubwa wa fani hiyo.

 

Alikuwa na kumbukumbuku ya hali ya juu katika kuhifadhi vitu kichwani na mengine mengi. Kumbukumbu inayotukumbusha wema waliotangulia kama kina Ibn ‘Abbaas, Abu Hurayrah (Radhiya Allaahu 'anhum) na waliofuatia kama Imaam Al-Bukhaariy, Imaam Ash-Shaafi’y, Shaykhul-Islaam Ibn Taymiyyah, Imaam Ibn Kathiyr, Imaam An-Nawawiy na wengine (Allaah Awarehemu wote).

 

 

 

Kuzaliwa Na Kukua Kwake

 

 

Alizaliwa mwaka 1332 H – 1914 M katika mji wa Ashkodera ambao kwa wakati huo ulikuwa mji mkuu wa Albania huko Ulaya Mashariki na ukoo wake ulikuwa maskini. Baba yake aliyeitwa Shaykh Nuuh An-Najaatiy alihitimu katika chuo cha Shari’ah huko Istanbul, Uturuki, na kurejea kwao akiwa Mwanachuoni. Lakini baada ya mfalme Ahmad Zogo kutwaa madaraka ya nchi na kuendesha utawala wa nchi hiyo kikomunisti ikabidi baba yake (Shaykh Al-Albaaniy) ahamie Damascus, Syria. Wakati huo Shaykh Al-Albaaniy alikuwa na umri wa miaka tisa.

 

Imaam Muhammad Naaswir-ud-Diyn Al-Albaaniy alianza masomo yake ya awali katika madrasah ya Al-Is’aaf Al-Khayriyah hapo Damascus na kuendelea hadi alipomaliza na kuwa msimamizi wa chuo hicho hadi yalipoanza mapinduzi dhidi ya Ufaransa nchini humo. Madrasah hiyo ikakumbwa na maafa ya moto yaliyosababishwa na vurugu na machafuko katika vita hivyo. Baba yake akaamua kumuachisha masomo na akaanza kumsomesha yeye mwenyewe. Alimwekea ratiba kali ya masomo ambayo ni; Qur-aan, Tajwiyd, Swarf, Fiqh (ya Kihanafi, yaliyokuwa madhehebu ya baba yake aliyekuwa Mwanachuoni mkubwa wa madhehebu hayo). Shaykh Al-Albaaniy alijifunza pia masomo mbalimbali ya Dini na lugha kutoka kwa Wanachuoni wakubwa na Mashaykh waliokuwa marafiki wa baba yake kama vile Shaykh Sa’iyd Al-Burhaaniy ambaye alimsomesha masomo ya balaaghah na lugha.

 

 

 

Kujifunza Kwake Elimu Ya Hadiyth

 

 

Alitunukiwa shahada ya juu ya elimu ya Hadiyth kutoka kwa Shaykh Raaghib At-Twabbaakh, Mwanachuoni mkubwa wa Halab katika wakati huo. Hapo ni wakati alipokutanishwa naye kupitia Shaykh Muhammad Al-Mubaarak ambaye alimjulisha Shaykh At-Twabbaakh umahiri wa kijana huyo (Al-Albaaniy) katika elimu ya Hadiyth. Baada ya Shaykh At-Twabbaakh kumjaribu na kuthibitisha hilo mwenyewe, akamtunuku shahada (Ijaazah). Shahada hiyo si pekee, bali pia alipata kwa Wanachuoni wengine wakubwa wa Hadiyth kama Shaykh Bahjatul Baytaar (ambaye isnaad yake inafika hadi kwa Imaam Ahmad bin Hanbal).[3]

 

Aliingia kwenye fani ya Hadiyth akiwa na umri wa miaka ishirini. Aliathirika sana na tafiti mbalimbali za Muhammad Rashiyd Ridhwaa, Mwanachuoni wa Misr wakati huo. Tafiti hizo zilikuwa katika jarida la Al-Mannaar. Anasema Imaam Al-Albaaniy: “Nilichokimulika mwanzo miongoni mwa vitabu, ni vile vya visa vya lugha ya kiarabu, kama vile; Adhw-Dhwaahir, ‘Antarah, Maalik as-Sayf na vinginevyo kama hivyo. Kisha nikazama katika vitabu vya visa vya kijasusi vilivyotarjumiwa katika lugha ya Kiarabu. Siku moja nikapita katika vibanda vya kuuza vitabu na macho yangu yakaangaza kwenye jarida moja liitwalo Al-Mannaar na katika kupekuapekua ndani yake nikakutana na makala ya kitafiti ya Rashiyd Ridhwaa akikielezea kitabu cha ‘Ihyaa ‘Uluum ad-Diyn’ cha Abu Haamid al-Ghazaaliy, akitaja mazuri yaliyomo ndani ya kitabu hicho na kasoro zake. Kwa mara ya kwanza nikakutana na aina kama hii ya uchambuzi wa kielimu. Nilivutika sana na uchambuzi sampuli hiyo na ukanifanya nisome toleo zima la makala hiyo. Kisha nikawa nafuatilizia maudhui za uchambuzi wa Hadiyth wa Mwanachuoni Al-Haafidh Al-‘Iraaqiy alioufanya kwa Hadiyth zilizomo ndani ya kitabu ‘Ihyaa ‘Uluum ad-Diyn’. Sikutosheka hadi ikabidi nimuombe muuza duka aniazime jarida hilo kwa kuwa sikuwa na uwezo wa fedha wa kulinunua!

 

Hapo ndipo ilipoanza safari ndefu ya kusoma vitabu mbalimbali. Nikatoa nakala ya maudhui hiyo iliyofanyiwa uchambuzi wa kina katika jarida hilo”

 

Shaykh Al-Albaaniy alijifunza pia kwa baba yake elimu ya kutengeneza saa hadi akawa fundi mzuri maarufu kwa kazi hiyo. Ikawa ndiyo kazi iliyompatia rizki yake. Alikuwa fundi na hapo hapo mtafutaji elimu. Hali hiyo ikaendelea hivyo hadi alipoamua kutenga siku mbili tu za kufanya kazi ya kutengeneza saa, na siku zote zilizobaki zikawa ni za kutafuta elimu. Elimu hiyo alikuwa akiichukulia katika maktaba kubwa ya mji huo wa Damascus iliyoitwa Adhw-Dhwaahiriyah ambapo alikuwa akitumia siku nzima kusoma na kutafiti. Alishughulishwa mno na kusoma hadi akawa anasahau hata kula. Kilichokuwa kinakatisha utafiti na masomo yake ni vipindi vya Swalah tu. Mwishowe, wahusika wa maktaba hiyo wakamuamini na kuamua kumpa funguo zake awe anatumia maktaba wakati wa ziada, na akawa daima ni mtu wa mwisho kutoka na kufunga mwenyewe.

 

Hadiyth za Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) zilikuwa zina athari kubwa sana katika maisha ya Shaykh kielimu na kiutendaji. Zikamuelekeza katika Manhaj (Njia, mwenendo) Sahihi; ambao ni kuchukua kutoka kwa Allaah (Qur-aan) na Mtume Wake (Sunnah) tu. Akipata usaidizi wa ufahamu wa vyanzo hivyo viwili vikuu kutoka kwa Maimaaam Wanachuoni katika wema waliotangulia (As-Salafu as-Swaalih) bila kuwa na ta’aswub (kasumba) ya kumshabikia yeyote miongoni mwao au kumponda yeyote, bali msimamo wake ulikuwa ni kuchukua haki popote ipatikanapo na kutoka kwa yeyote.

 

Kwa sababu hiyo, aliyaacha na kuyaweka pembeni madhehebu ya Kihanafi aliyokulia nayo na aliyosomeshwa na baba yake. Baba yake (Allaah Amrehemu), alikuwa akivutana naye sana juu ya masuala hayo ya kimadhehebu, kwani baba yake alikuwa ameshikilia kwa nguvu sana msimamo wa Kihanafi na hataki kusikia mingine hata iliyokuwa sahihi katika masuala mengine. Shaykh alijaribu sana kumfahamisha baba yake kuwa anapaswa kufanyia kazi Hadiyth za Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) endapo itathibiti usahihi wake, na kuacha ya wengine wote kama hayawafikiani na maneno ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم).

 

 

 

Wanafunzi Wake Maarufu

 

Wanafunzi wake ni wengi sana na walio maarufu katika Mashaykh ni hawa ambao baadhi yao wako hai hadi leo:

Shaykh Muqbil bin Haadiy Al-Waadi’iy (Yemen)

Dkt. ‘Umar Sulaymaan Al-Ashqar (Jordan)

Shaykh Saalim Al-Hilaaliy (Palestina)

Shaykh Hamdiy ‘Abdul-Majiyd

Shaykh Muhammad ‘Iyd ‘Abbaasy

Shaykh Muhammad Ibraahiym Shaqrah (Jordan)

Shaykh ‘Aliy Khushshaan

Shaykh Muhammad Jamiyl Zaynuu (Saudi Arabia)

Shaykh ‘Abdur-Rahmaan ‘Abdus-Swamad

 

 

 

Vitabu Vyake

 

Maktaba za Kiislam zimeneemeka kwa vitabu vingi vya Shaykh hususan vile vikubwa vyenye mijalada mingi vya ‘Silsilatul Ahaadiyth Asw-Swahiyhah’ na ‘Silsilat al-Ahaadiyth adhw-Dhwa’iyfah wal-Mawdhuw’ah’ na kitabu chake cha Swalah kiitwacho ‘Swiftatus Swalaatin Nabbiy’[4] ambacho kimepokelewa kwa nguvu sana na wasomaji pande zote za ulimwengu, haswa vijana. Ni mojawapo ya vitabu vizuri na muhimu sana katika mafunzo ya Swalah kama ilivyoswaliwa na Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم).

 

Kadhaalika, Shaykh ana vitabu maarufu sana vya Hadiyth vyenye kuvifanyia sharh, tahkiki, na hata kubainisha yale ya sahihi na ya dhaifu ndani ya vitabu hivyo, kama alivyofanya kwenye vitabu Sunan At-Tirmidhy, Sunan Ibn Maajah, Sunan Abi Daawuud n.k. Vilevile ana mijalada mingi ya vitabu kama tutakavyoona hapo chini kwenye orodha fupi. Vilevile ameweza kutoa vitabu vya kufafanua na kusahihisha vitabu maarufu vya Wanachuoni wakubwa wa karibuni kama vitabu ‘Tamaamul-Minnah Fiyt-Ta’aliyq ‘Alaa Fiqhis-Sunnah’ kilichokuwa ni masahihisho ya Hadiyth zisizo sahihi katika kitabu cha Shaykh Sayyid Saabiq kitwacho ‘Fiqhus-Sunnah’, na ana kitabu cha ‘Ghaayatul-Maraam Fiy Takhriyj Ahaadiyth Al-Halaal wal Haraam’ ambacho ni usahihisho wa Hadiyth zilizomo katika kitabu cha Dr. Yuusuf Al-Qaraadhwaawiy kiitwacho ‘Al-Halaal Wal Haraam Fiyl Islaam’.

 

Kazi zake za uandishi kuhusu masuala ya Hadiyth zinazidi zaidi ya mia.

 

Baadhi Ya Vitabu Vyake Vilivyoenea Sana Ni:

 

1- Silsilatul Ahaadiyth Asw-Swahiyhah (Mijalada 1-11)

 

2- Silsilatul Ahaadiyth Adhw-Dhwa’iyfah wal Mawdhuw’ah (Mijalada 1-14)

 

3- Al-Irwaa Al-Ghaliyl (Mijadala 1-9)

 

4- At-Targhiyb wa At-Tarhiyb (Mijalada 1-4)

 

5- Swahiyh wa Dhwa’iyf Sunan Abi Daawuud (Mijalada 1-4)

 

6- Swahiyh wa Dhwa’iyf Sunan At-Tirmidhiy (Mijalada 1-4)

 

7- Swahiyh wa Dhwa’iyf Sunan Ibn Maajah (Mijalada 1-4)

 

8- Mukhtaswar Swahiyh Al-Bukhaariy

 

9- Mukhtaswar Swahiyh Muslim

 

10- Sharhu Al-‘Aqiydah Atw-Twahaawiyah

 

11- Ahkaam Al-Janaaiz

 

12- At-Tawaswul: Anwa’uhu wa Ahkaamuhu

 

13- Kitaabu As-Sunnah

 

14- Swalaatu At-Taarawiyh (Qiyaamu Ramadhwaan)

 

15- Tamaamul-Minnah Fiyt-Ta’aliyq ‘Alaa Fiqhis-Sunnah

 

16- Ghaayatul-Maraam Fiy Takhriyj Ahaadiyth Al-Halaal wal-Haraam

 

17- Adaabu Az-Zafaaf[5]

 

18- Swifatu Asw-Swalaatin-Nabiy[6]

 

 

 

 

 

 

 

Fadhila Na Mema Yake

 

 

 

Shaykh Al-Albaaniy (Allaah Amrehemu) alikuwa ni mwenye kufuata mwenendo wa wema waliotangulia (Salafus-Swaalih), akifuata mwenendo wao na tabia zao, na yakawa macho yake yanafuata kilichosemwa na Allaah (سبحانه وتعالى) na Mtume Wake (صلى الله عليه وآله وسلم).

 

Alikuwa hastahi katika haki, akiitangaza haki katika vitabu na mihadhara yake. Hii ni sifa ya nadra sana kuipata katika ulimwengu wa leo, ambao wengi hawapendi kusema haki kwa kuchelea kuwaudhi wengine au kupoteza kukubalika. Shaykh alikuwa akijirudi pindi alipokutana na dalili sahihi inayokwenda kinyume na kauli yake, na aliacha kauli yake na kufuata dalili hiyo iliyosihi bila kuangalia imetoka kwa nani. Kuna baadhi ya Hadiyth alizokuwa akiitakidi kuwa sahihi kwa elimu yake, na baadaye zikambainikia au akatanababishwa kuwa si sahihi, akawa anajirudi haraka na kukubali na kuzitaja katika vitabu vyake.

 

 

 

 

 

 

 

Elimu Yake Na Athari Yake Kwa Watu

 

 

 

Shaykh alikuwa katika daraja ya Al-Haafidh (Mwanachuoni wa Hadiyth aliyehifadhi Hadiyth laki moja (100,000) pamoja na mnyororo wa wapokezi wake na ‘mutuun’ zake (maneno ya kila Hadiyth). Hayo yanaelezwa na Shaykh ‘Ashiysh aliyemuuliza suala hilo na Shaykh akakataa kumjibu kwa unyenyekevu na kutotaka kujifakharisha, alichojibu baada ya kukazaniwa sana swali hilo, alijibu kwa Aayah hii: ((Na neema yoyote mliyonayo inatoka kwa Allaah)) [An-Nahl: 56].[7]

 

 

 

Katika wasia wake Shaykh alitoa hadiya maktaba yake ya vitabu na kazi zake za uandishi kukitunuku Chuo Kikuu Cha Madiynah Al-Munawarah kama alivyosema katika wasia wake: “Nimeiachia maktaba yangu – vyote vilivyomo, vikiwa ni vilivyochapishwa tayari, au nakala, au kazi nilizoziandaa kuchapishwa; kwa maandishi ya mkono wangu, au ya mwengine aliyeniandikia – kwa kuipa maktaba ya Jaami’atul-Islaamiyah (Chuo Cha Kiislam) kilichopo katika mji wa Madiynah. Kwa sababu ni kumbukumbu nzuri kwa chuo hicho wakati nilipokuwa huko nikifundisha, kwa kulingania kwake kwa msingi wa Kitaab (Qur-aan) na Sunnah kwa kufuata mwenendo (Manhaj) wa wema waliotangulia (Salafus-Swaalih)”.[8]

 

 

 

Alikuwa mtu wa kawaida sana, mnyenyekevu asiye na makuu na asiyetofautishwa na watu wengine ila kwa vitendo na maongezi yake ya kielimu.

 

 

 

Katika kipindi cha maisha yake, alifanya tafiti nyingi na kuzichambua taqriban silsilah 30,000 za wasimulizi wa Hadiyth (isnaad), akiwa ametumia kiasi cha miaka 60 ya umri wake kusoma na kupitia vitabu vya Sunnah na kuwa karibu navyo kwa muda wote huo, na mawasiliano ya nyanja hiyo, na pia kuwa karibu na Ma’ulamaa wa elimu hiyo.[9]

 

 

 

 

 

 

 

Sifa Njema Walizotoa Ma’ulamaa Kwa Mujaddid Wa Zama Hizi Shaykh Muhammad Naaswir-Ud-Diyn Al-Albaaniy (Allaah Amrehemu)

 

 

 

Shaykh ‘Abdul-‘Aziyz Bin Baaz [Aliyekuwa Mufti Wa Saudi Arabia] (Allaah Amrehemu)

 

 

 

Sikumuona mtaalamu wa Hadiyth za Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) katika enzi yetu ya leo chini ya qubah la mbingu kama Mwanachuoni mkubwa Muhammad Naaswir-ud-Diyn Al-Albaaniy. Aliulizwa kuhusu Hadiyth ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) isemayo:

 

((Allaah Hutuma kwa Ummah huu Mwanachuoni katika kila miaka mia mtu wa kupiga msasa mambo ya dini Yake)).[10] Aliulizwa ni nani mpiga msasa wa karne hii? Akajibu: Ninadhani Shaykh Muhammad Naaswir-ud-Diyn Al-Albaaniy, ndiye mpiga msasa wa zama hizi. Na Allaah Ndiye Mjuzi zaidi.

 

 

 

 

 

Mwanachuoni Shaykh Muhammad Ibn Swaalih Al-‘Uthaymiyn (Allaah Amrehemu)

 

 

 

Yale niliyoyajua kuhusu Shaykh na ambayo ni kidogo wakati nilipokuwa nakutana naye, ni kuwa yeye ana shime ya hali ya juu ya kutumia Sunnah na kupiga vita bid’ah; sawasawa katika ‘Aqiydah au matendo. Ama kwa kusoma kwangu vitabu vyake, hakika nimemjua vyema kwa hayo. Ana elimu kubwa ya Hadiyth kwa upande wa Riwaayah na Diraayah. Allaah Amewanufaisha watu wengi kutokana na yale aliyoyaandika kwa upande wa elimu, mfumo na mwelekeo katika taaluma ya Hadiyth. Hii ni faida kubwa sana kwa Waislam. Himdi ni za Allaah. Ama kwa upande wa uhakiki wake wa kitaaluma katika fani ya Hadiyth, basi hayo hayasemeki. 

 

 

 

 

 

Mwanachuoni Mfasiri Shaykh Muhammad Al-Amiyn Ash-Shanqiytwiy (Allaah Amrehemu)

 

 

 

Shaykh ‘Abdul-‘Aziyz Al-Haddaah anasema:

 

“Hakika Mwanachuoni mkubwa Ash-Shanqiytwy anamtukuza Shaykh Al-Albaaniy utukuzo wa kushangaza. Anapomuona anapita nailhali yeye yuko katika darsa yake katika Msikiti wa Madiynah, kasha husimamisha darsa lake, husimama na kumsalimia kwa ajili ya kumuheshimu”.

 

 

 

 

 

Shaykh ‘Abdul-Muhsin Al-’Abaadiy (Allaah Amhifadhi)

 

 

 

Bila shaka Shaykh Al-Albaaniy, alikuwa ni katika Ma’ulamaa wa kipekee walioumaliza umri wao katika kuitumikia Sunnah, kuitungia vitabu, kulingania kwa Allaah Mtukufu, kuinusuru ‘Aqiydah ya kisalafiya, kuipiga vita bid'ah, na kutetea Sunnah ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم). Yeye ni katika Ma’ulamaa wazuri wenye sifa za kipekee. Sifa zake zimeshuhudiwa na watu maalumu na wa kawaida. Hakuna shaka kwamba kumpoteza Mwanachuoni kama huyu, ni katika misiba mikubwa inayowapata Waislamu. Allaah Amlipe kheri nyingi kutokana na juhudi zake kubwa na Amweke katika Pepo Yake pana.

 

 

 

 

 

Mufti Wa Zamani Wa Saudia Mwanachuoni Shaykh Muhammad Bin Ibraahiym Aal Shaykh (Allaah Amrehemu)

 

 

 

Amesema kuhusu Shaykh Al-Albaaniy (Allaah Amrehemu): “Yeye ni mwana Sunnah, mpiganiaji haki, na mwenye kupambana na watu wasiofuata haki”.

 

 

 

 

 

Mwanachuoni Shaykh Muqbil Al-Waadi'iy (Allaah Amrehemu)

 

 

 

Hakika katika taaluma ya Hadiyth, hakuna mtu kama Shaykh Muhammad Naaswir-ud-Diyn Al-Albaaniy. Na Allaah Amenufaisha kwa elimu yake na vitabu vyake mara nyingi zaidi kuliko yale wanayoyafanya wale wenye hamasa na Uislam pasi na elimu ya kutosha, na wasio na msimamo. Ninaloliamini na ambalo ni deni kwangu mbele ya Allaah ni kuwa, Shaykh Muhammad Naaswir-ud-Diyn Al-Albaaniy, ni katika waipigao msasa Dini na wanasadikishwa na neno la Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم):

 

((Allaah Hutuma kwa Ummah huu mwanzoni mwa kila miaka mia mtu wa kupiga msasa mambo ya Dini Yake)).[11]

 

 

 

 

 

Mwanachuoni Wa Hadiyth India, Shaykh ‘Abdus-Swamad Sharafud-Diyn (Allaah Amrehemu)

 

 

 

Katika moja ya barua walizokuwa wakiandikiana na Shaykh Al-Albaaniy katika masuala ya kitafiti ya Hadiyth, alikiri kuwa Shaykh Al-Albaaniy alikuwa Mwanachuoni mkubwa wa Hadiyth.

 

 

 

 

 

Waziri Wa Masuala Ya Kiislamu, Al-Awqaaf, Ulinganio Na Uongozi Shaykh Swaalih Bin ‘Abdil-‘Aziyz Bin Muhammad Aali Shaykh

 

 

 

Alisema: “Shukrani ni za Allaah kwa hukumu Zake na uwezo Wake ((Hakika sisi ni wa Allaah na hakika sisi Kwake ni wenye kurejea)).[12] Hakuna shaka kwamba kumpoteza Mwanachuoni Mkubwa Shaykh Muhammad Naaswir-ud-Diyn Al-Albaaniy, ni msiba. Yeye ni katika Wanachuoni wakubwa wa Ummah na mabingwa wa Hadiyth. Kwa Ma’ulamaa hao (Shaykh Al-Albaaniy), Allaah Mtukufu Ameilinda Dini hii na Akaieneza Sunnah kupitia kwao…”

 

 

 

 

 

 

 

Kipindi Cha Mwisho Cha Maisha Yake Na Kifo Chake

 

 

 

Shaykh (Allaah Amrehemu) hakutulia kutafuta elimu hadi umri wa miaka 86, akisoma, akifundisha, akielimisha, akiandika vitabu, akiandika barua kwa Wanachuoni wenzake kuwapongeza, kuwanasihi, kuwakosoa makosa ya vitabuni mwao au fatwa zao. Hadi umri huo hakuwa akiacha kutafiti masuala ya Hadiyth, akipangua sahihi na dhaifu na za kutungwa, aliweza kugawa vitabu vingi vikubwa vya Hadiyth kama vya Maimaam Abu, Dawuud, Ibn Maajah, At-Tirmidhy, An-Nasaaiy na wengineo, akaweza kuvigawa Sahihi zake na Dhaifu zake na kuwasaidia kuwarahisishia wenye elimu na wanafunzi katika uandishi na tafiti zao.

 

 

 

Shaykh anakumbukwa sana kwa kazi hiyo iliyosaidia Ummah leo hii, na kuuamsha kujua Hadiyth sahihi na dhaifu na pia kuwafanya wengi wawe karibu na kuifuatilizia elimu ya Hadiyth na sayansi yake.  Aliyafanya yote hayo – kwa sababu moyo wake ulikuwa umefungamana nayo hayo kwa mapenzi ya juu – na hakuacha hadi taqriban miezi miwili ya mwisho ya maisha yake, alipokuwa dhaifu akiugua kitandani. Pamoja na magonjwa mazito yaliyomdhoofisha sana na kutotoka kitandani, hakuacha kusoma wala hakupoteza kumbukumbu zake, akiwa anamjua kila aliyekwenda kumtazama, akimuita kila mmoja kwa jina lake! Hadi Allaah (سبحانه وتعالى) Alipoirejesha roho yake na akamfisha katika nyakati za mwisho za Alasiri, siku ya Jumamosi, tarehe 22 katika mwezi wa Jumaadah Al-Aakhirah, mwaka 1420 H sawa na 10-02-1999 M huko ‘Ammaan, Jordan.

 

Wanachuoni, watafuta elimu, wanafunzi, na watu wa kawaida wote waliathirika sana na kifo cha Shaykh. Taarifa za kifo chake zilipowafikia Waislam, majonzi yalienea pote na wengi kuhisi kuwa ile elimu na yule ‘Mujaddid’ (Mkarabati wa Dini) wa zama hayupo nao tena. Mwaka huo ulikuwa ni mwaka wa huzuni, kwa kutanguliwa na kifo cha Mwanachuoni mkubwa wa zama hizo hizo ambaye alikuwa Mufti wa Saudia wa wakati huo, Shaykh Al-‘Alaamah ‘Abdul-‘Aziyz bin ‘Abdullaah bin Baaz, na baada yao kufuatiwa na kifo cha Mwanachuoni Shaykh Muhammad bin Swaalih Al-‘Uthaymiyn, Mashaykh wengine wakubwa waliofariki katika mwaka huo ni, Shaykh Swaalih bin 'Aliy Ghaswuun, Shaykh 'Aliy Twantwawiy, Dkt. Mustwafaa Az-Zarqaa, Shaykh Mana'a Al-Qahtwaan na Shaykh 'Atwiyah bin Muhammad Saalim (Allaah Awarehemu wote hao na Awaweke katika pepo Yake Tukufu).

 

 

 

Abu ‘Abdillaah (1432 H – 2011 M)

 

 

 

 

 

 

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

 

UTANGULIZI WA KITABU

 

 

Sifa njema zote ni za Allaah Aliyefanya Swalah kuwa ni fardhi kwa waja Wake na kuwaamrisha kuitekeleza ipasavyo; Aliyeambatanisha kufaulu na furaha kutokana na unyenyekevu katika Swalah; Aliyefanya kuwa ni kigezo cha Iymaan na kufr; na aliyeifanya ni kizuizi cha mambo machafu na vitendo viovu.

 

Swalah na Salaam zimshukie Mtume Muhammad ambaye Amefunuliwa na maneno ya Allaah (سبحانه وتعالى):

 

وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ 

((Nasi Tumekuteremshia wewe Ukumbusho ili uwabainishie watu yaliyoteremshwa kwao, wapate kufikiri))

 Na ambaye ametekeleza kikamilifu kazi hii. Swalah ilikuwa ni jambo muhimu kabisa aliyowaeleza watu kwa kauli na vitendo, hata aliwahi kuswali mara moja katika minbar akisimama, akirukuu na kusujudu, kisha akasema: ((Nimefanya hivi ili mnifuate na mjifunze Swalah yangu)). Ametuwajibisha tumfuate anavyoswali kwa kusema: ((Swalini kama mlivyoniona nikiswali)). Amebashiria pia kuwa atakayeswali kama anavyoswali, atakuwa katika ahadi ya Allaah kwamba Atamuingiza katika Pepo, akisema: ((Swalah tano ambazo Allaah (عزوجل) Amezifaradhisha. Atakayefanya wudhuu wake vizuri, akaziswali kwa wakati wake, na kutimiza rukuu zake, sujudu zake na unyenyekevu, ana dhamana kutoka kwa Allaah kwamba Atamsamehe, lakini asiyetekeleza hana dhamana kutoka kwa Allaah, Akipenda Atamsamehe au Akipenda Atamuadhibu))

 

Swalah na amani pia ziwafikie jamaa zake na Maswahaba zake Waswalihina waliotuletea ‘Ibaadah yake (صلى الله عليه وآله وسلم), na Swalah, kauli na vitendo vyake  na wakavifanya hivyo kuwa ni madhehebu na mfano bora kwao wa kufuata; na wale watakaofuata nyayo zao hadi siku ya Qiyaama.  

 

Nilipomaliza kusoma kitabu cha Swalah katika At-Targhiyb wat-Tarhiyb cha Al-Haafidhw Al-Mundhiry (رحمه الله) na kuwafundisha ndugu zetu miaka minne iliyopita, ilidhihirika kwetu umuhimu wa nafasi ya Swalah katika Uislamu; na thawabu, neema na fadhila zinazowasubiri watakaoitekeleza na kuiswali sawa sawa; na kwamba yote inatofautiana, kutegemea ukaribu wa Swalah ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم). Hii ndivyo ilivyoashiriwa katika usemi wake: ((Hakika mja huswali Swalah ambayo haandikiwi kitu ila sehemu ya kumi, au ya tisa, ya nane, ya saba, ya sita, ya tano, robo, thuluthi au nusu yake)). Hivyo nikawakumbusha ndugu kwamba haiwezekani kutekeleza Swalah ipasavyo au hata kuikaribia ila tutambue maelezo ya sifa ya Swalah ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم), ikijumuisha namna ya kuiswali, mfumo wake, du'aa na adkhkaar zake, kisha tufanye jitihada kutumia elimu hiyo katika utekelezaji kwa makini, hapo ndipo tutaweza kuwa na tamaa kwamba Swalah zetu zitatuzuia na mambo machafu na vitendo viovu na ndipo tutaandikiwa thawabu na baraka zilizotajwa katika usimulizi mbali mbali.

 

Lakini, maelezo kwa urefu juu ya vipengele vyote hivi vya Swalah sio wepesi kutekelezwa na watu wengi siku hizi, hata Maulamaa wengi kwa sababu ya kujihusisha na kujiwekea mipaka ya madhehebu fulani. Lakini kwa yeyote mwenye kujali na kusaidia katika ukusanyanji na utafiti wa Sunnah zilizotakasika, atajua kwamba katika kila madhehebu kuna Sunnah ambazo hazipatikani katika madhehebu mengine; juu ya hivyo, katika kila dhehebu kuna usemi na vitendo ambavyo havipatikani dalili za usahihi wake kutoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم).  Mengi hayo hupatikana katika usemi tu wa Maulamaa waliofuatia, wengi wao tunaona kwamba wanahusisha haya kwa Mtume. Ndio maana Maulamaa wa Hadiyth (Allaah Awalipe wote vyema) wametoa vitabu vya Takhriyj kuhusu vitabu maarufu vya Maulamaa waliofuatia, wakielezea daraja ya kila Hadiyth iliyotolewa humo: mfano kama ni 'Swahiyh' au 'Dhaifu', au 'Imezushwa'. Mifano ya vitabu hivi vya Takhriyj ni: 'Al-‘Inaayah fiy Ma'rifah Al-Ahaadiyth Al-Hidaayah na At-Twuruq wal-Wasaail fiy Takhriyj Ahaadiyth Khulaaswah Ad-Dalaail cha Shaykh 'Abdul-Qaadir bin Muhammad Al-Qurayshiy Al-Hanafiy; Naswb Ar-Raaayah li Ahaadiyth Al-Hidaayah cha Haafidwh Zayla'iy, na mukhtasari yake ya Ad-Diraayah cha Haafidhw Ibn Hajr Al-Asqalaaniy ambaye pia ameandika Talkhiys Al-Habiyr fiy Takhriyj Ahaadiyth Ar-Raafi'iy Al-Kabiyr;  kuna vingi vingenvyo, kuvitaja vyote vitazidisha urefu wa maelezo.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sababu Za Kuandika Kitabu Hiki Na Baadhi Ya Vipengele Vyake

 

 

Kwa vile sijapata kuona kitabu chenye maarifa mengi kuhusu maudhui hii, nimehisi imeniwajibikia kutoa kitabu ambacho kitakusanya sifa nyingi za Swalah ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) kwa ajili ya manufaa ya ndugu zangu Waislamu wapendao kufuata uongofu wa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) katika ibada zao, hadi iwe wepesi kwa yeyote mwenye kumpenda kweli  Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) aweze kutumia kitabu hiki kutimiza amri yake: ((Swalini Kama Mlivyoniona nikiswali)).

 

Hivyo nikaianza kazi hii ngumu, na kufanya utafiti wa Hadiyth zinazohusika kutoka vyanzo mbali mbali za Hadiyth hadi kitabu hiki kilichokuwa sasa mikononi mwako kuwa ni matokeo yake yote. Nikajiwekea masharti nafsini mwangu kwamba nitaziweka Hadiyth zilizokuwa na isnaad Swahiyh pekee kutokana na kanuni za msingi na sheria ya Sayansi ya Hadiyth. Nimepuuza Hadiyth yoyote ambayo imetegemewa na msimulizi asiyejulikana au dhaifu ikiwa imehusianina na maelekezo ya nje, adhkhaar, ubora n.k. wa Swalah. Hii ni kwa sababu naamini kwamba Hadiyth Swahiyh[1] zinatosheleza, na hakuna haja ya zilizo dhaifu kwani zilizo dhaifu hazizidishi kitu isipokuwa dhana (makisio, mashaka) na makisio yasiyo sahihi ni kama Anavyosema Allaah (سبحانه و تعالى):

 

  وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا

 

((Na dhana haisaidii chochote mbele ya haki))[2]

 

Na Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) kasema: ((Tahadharini na dhana kwani dhana ni kauli ya uongo))[3]

 

Kwa hiyo hatuwezi kumuabudu Allaah kwa kufuata Hadiyth zisizo Swahiyh, bali Mjumbe wa Allaah (صلى الله عليه وآله وسلم) ametukataza akisema: ((Jiepusheni na kusema yanayonihusu isipokuwa muyajuayo))[4]. Kwa vile ametukaza kusimulia masimulizi dhaifu, basi pia haipasi kuzitekeleza.

 

Nimekigawa hiki kitabu katika sehemu mbili; kubwa na ndogo, matini kuu na matini ya kisaidizi/matini ndogo.

 

Matini kuu imejumuisha matini ya Hadiyth au ibara ilivyochukuliwa humo, pamoja na maneno yanayolingana kuunga pamoja ili kukifanya kitabu chepesi tokea mwanzo hadi mwisho. Nimekuwa makini kuibakisha matini ya kila Hadiyth kama ilivyopatikana katika vitabu vya Sunnah; ambako Hadiyth ilikuwa na meneno tofauti na nimechagua maelezo yaliyo bora kabisa yanayowafikiana na ufasaha, wepesi n.k.. Lakini nimekusanya maneno mengine pamoja; hivyo: "(katika usemi kadha na kadhaa…..)" au "(katika usimulizi kadhaa na kadhaa …)". Sikumtaja Swahaba aliyesimulia Hadiyth ila kwa nadra tu nimefanya hivyo, wala sikumtaja Imaam gani wa Hadiyth aliyekusanya Hadiyth, ili kufanya wepesi usomaji na marejeo.

 

Ama matini ya kisaidizi/ndogo ni maelezo kutokana na matini kuu. Humo nimefuatilia Hadiyth kutoka asili yake nikifumbua maelezo mbali mbali na njia za usimulizi. Pamoja nayo, nimetoa maelezo katika isnaad zao na usimulizi unaotilia nguvu, pamoja na tanbihi Swahiyh na zenye kutezwa kwa wasimulizi, ikiwa ni Swahiyh au dhaifu kutokana na hukumu za Sayansi ya Hadiyth. Aghlabu njia ya usimulizi moja huwa na nyongeza ya maneno ambayo hayapatikani katika njia nyingine, hivyo nimezitia hizi katika Hadiyth ya asili zilizotajwa katika matini kuu kila ilipowezekana bila ya kuharibu ufasaha, nikiweka nyongeza katika mabano ya mraba […]. bila ya kutaja chanzo gani kilichonacho nyongeza hiyo. Hii imefanywa ikiwa Hadiyth asili yake imetoka kwa Swahaba mmoja, au sivyo nimeitoa peke yake; mfano katika Du'aa za kufungulia n.k. Nyongeza hii ya maneno ziada ni manufaa makubwa ambayo hutoyapata katika vitavu vingi – Sifa njema zote ni za Allaah Ambaye Kwa Neema Zake Mema hutimia.

 

Kisha, nikataja katika matini ya kisaidizi/matini ndogo Madhehebu ya Maulamaa kuhusu Hadiyth tulizozitoa na dalili zake kila moja pamoja na hoja zake na kubainisha uzito wake na udhaifu wake. Kisha tukachagua rai iliyo sahihi ambayo tumeiweka katika matini kuu. Pia katika matini ya kisaidizi tumetoa baadhi ya mas-ala ambayo hakuna matini katika Sunnah, lakini imehitaji Ijtihaad, na haikuja chini ya maudhui ya kitabu hiki.

 

Kwa vile kuchapishwa kitabu kuwekwa matini kuu na matini ya kisaidizi haiwezekani sasa kwa sababu mbali mbali, tumeamua kukichapisha kikiwa na matini kuu ya kitabu (pamoja na tanbihi fupi) kwa uwezo wa Allaah, na kukiita 'Swiffatus-Swalat 'An-Nabiyy'   (صلى الله عليه وآله وسلم)Min At-Takbiyr ilaa At-Tasliym Kaannaka Taraaha' (Sifa ya Swalah ya  Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) Kuanzia Takbiyra Ya Mwanzo hadi Kumalizika kwa Salaam Kama Kwamba Unaiona)"

 

 

Namuomba Allaah Ajaalie kazi hii iwe khaswa kwa ajili Yake, na iwasaidie ndugu zangu katika Iymaan kunufaika nayo kwani Yeye ni Mwenye Kusikia Aliye Karibu.

 

 

 

 

 

 

---

 

KAULI ZA MAIMAAM WANNE KUHUSU KUSHIKAMANA NA SUNNAH NA KUACHA KUFUATA RAI ZAO

 

Itakuwa ni manufaa makubwa ikiwa tutazieleza baadhi ya kauli zao hapa, kwani labda hii itamuonya mtu au itawakumbusha wale ambao wanafuata rai za Maimaam au madhehebu maalum, bali wanaofuata kwa upofu wale Waalimu au Mashaykh na wale walio chini ya daraja ya hao Maimaam wanne wakubwa^[1] wakishikilia madhehebu yao au rai zao kama kwamba zimeteremeshwa kutoka mbinguni! Na hali Allaah (سبحانه وتعالى) Anasema:

 ((اتَّبِعُواْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُمْ وَلاَ تَتَّبِعُواْ مِن دُونِهِ أَوْلِيَاء))

((Fuateni mliyoteremshiwa kutoka kwa Mola Mlezi wenu, wala msifuate rafiki au walinzi wengine badala yake))^[2]     

 

 

WASEMAVYO MAIMAAM

 

1) ABU HANIYFAH (رحمه الله)

Wa kwanza wao ni Abu Haniyfah Nu'maan bin Thaabit.

Wafuasi wake wamesimulia kauli zake mbali mbali pamoja na maonyo tofauti ambayo yote lengo lake ni moja, nalo ni: Wajibu wa kuikubali Hadiyth na kuachilia mbali kufuata rai za Maimaam ambazo zinakhitilafiana nayo.

1. "Ikiwa Hadiyth imeonekana kuwa ni Swahiyh, basi hiyo ndiyo madhehebu yangu"^[3]    
2. "Hairuhusiwi^[4] kwa mtu yeyote kukubali rai zetu ikiwa hawatojua wamezipata kutoka wapi"^[5]     

Katika usimulizi mwengine:"Imekatazwa^[6]  mtu ambaye hajui dalili zangu kutoa hukmu^[7]   kutokana na maneno yangu"

Usimulizi mwengine imeongezwa: "…Kwani sisi ni wanaadamu, tunasema jambo siku moja na kulirudisha (kulikataa) siku ya pili yake".

Na katika usimulizi mwengine: "Ole Ewe Ya'quub!^[8]Usiandike kila kitu unachosikia kutoka kwangu kwani huwa natoa rai moja leo na kesho huikataa. Au hutoa rai moja kesho na kuikataa keshokutwa".^[9]    

3. "Ninaposema jambo linalokhitilafiana na kitabu cha Allaah (سبحانه وتعالى) au yaliyosimuliwa na Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم), basi mpuuze kauli yangu".^[10]        

 

 

2) MAALIK BIN ANAS (رحمه الله)

Imaam Maalik bin Anas yeye amesema:

1. "Hakika mimi ni mwanaadamu: Ninafanya makosa (mara nyingine) na ninakuwa sahihi (mara nyingine). Kwa hiyo, tazameni rai zangu: zote ambazo zinakubaliana na Kitabu (Qur-aan) na Sunnah, zikubalini; na zote ambazo hazikubaliani na Kitabu (Qur-aan) na Sunnah, basi zipuuzeni". ^[11]

 

2. "Kila mmoja baada ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم), atakuwa na kauli yake itakayokubaliwa na kukataliwa, isipokuwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم)" ^[12]   

 

3. Ibn Wahb amesema: "Nilimsikia Maalik akiulizwa kuhusu takhliyl ya vidole vya miguu (kuvichanganua vidole ili kupitisha maji) wakati wa wudhuu. Akasema: "Watu si lazima kufanya hivyo". Sikumkaribia hadi zogo la watu lilipopunguka. Nilipomwambia: "Tunajua kuwa ni Sunnah kuhusu jambo hilo". Akasema: "Jambo gani hilo? Nikasema: "Layth bin Sa'd, Ibn Lahiy'a na 'Amr bin Al-Haarith wamesimulia kwetu kutoka kwa Mustawrid bin Shaddaad Al-Quraishiy ambaye amesema: "Nilimuona Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) akisugua baina ya vidole vyake vya miguu kwa kidole chake kidogo". Akasema: "Hadiyth hii ni Hasan (njema); sikuwahi kuisikia abadan ila leo". Kisha baadaye nikamsikia akiulizwa kuhusu jambo hili hili, naye akaamrisha kufanya takhliyl ya vidole vya miguu"^[13] 

  

 

3) ASH-SHAAFI'IY (رحمه الله)

Ama kutoka kwa Imaam Ash-Shaafi'iy, kauli zake zilizonukuliwa ni nyingi na nzuri mno.^[14] na wafuasi wake walikuwa ni bora kabisa katika kufuata.

 

1. "Sunnah za Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) zinamfikia na kumkwepa kila mmoja wetu. Kwa hiyo kila ninapotaja rai yangu au nikiunda sheria, na ikiwa ipo dalili kutoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم), inayopinga rai yangu, basi rai iliyo sahihi ni aliyosema Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) na hiyo ndio rai yangu"^[15]   

 

2. "Waislamu wamekubaliana pamoja kwamba ikiwa Sunnah ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) imebainishwa dhahiri kwa yeyote, hairuhusiwi^[16]  kwake kuiacha kwa kufuata kauli ya mwengine yeyote^[17]  

 

3. "Ukiona katika maandishi yangu jambo ambalo ni tofauti na Sunnah ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم), basi zungumza kwa kurejea Sunnah ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) na acha niliyoyasema mimi". Katika usimulizi mwengine: "…basi ifuate (Sunnah) na usitazame tena pembeni kufuata kauli ya mwengine yeyote"^[18]    

 

4. Hadiyth ikipatikana kuwa ni Swahiyh, basi hiyo ndiyo madhehebu yangu"^[19]    

 

5. "Wewe (Imaam Ahmad)^[20] ni mwenye elimu zaidi kuhusu Hadiyth kuliko mimi. Kwa hiyo Hadiyth ikiwa ni Swahiyh basi nijulishe, ikiwa ni kutoka Kufah, Basrah au Syria, ili nichukue rai ya Hadiyth madamu tu ni Swahiyh"^[21] 

 

6. "Katika kila jambo, ambako wenye kusimulia wakipata ripoti kutoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) ambayo ni kinyume na niliyoyasema, basi narudisha kauli yangu nyuma, ikiwa wakati wa maisha yangu au hata baada ya kufa kwangu"^[22]   

 

7. "Ukinisikia nasema kitu, na kinyume chake ni Hadityh Swahiyh kutoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم), basi tambua kuwa akili yangu imetoweka"^[23]   

 

8. "Kwa kila ninalosema, ikiwa upo usimulizi ulio Swahiyh, basi Hadiyth ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) inakuja mwanzo, kwa hiyo usifuate rai yangu"^[24]   

 

9. "Kila kauli kutoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) ni rai yangu pia, japokuwa hujaisikia kutoka kwangu"^[25]    

 

 

4) AHMAD BIN HANBAL (رحمه الله)

 

Imaam Ahmad alikuwa wa mbele miongoni mwa Maimaam kukusanya Sunnah na kuzishikilia sana hadi   alichukizwa kuona kinaandikwa kitabu kilichokusanya mambo yaliyogeuzwa na mambo yaliyotegemea rai zaidi^[26]  kwa hilo akasema:   

 

1. Msifuate rai yangu, wala msifuate rai ya Maalik, au Ash-Shaafi'iy au ya Awzaa’iy, wala Ath-Thawriy, lakini chukueni kutoka kule  walikotoa"^[27]  

Katika usimulizi mmoja: "Msiige dini yenu kutoka kwa mtu yeyote katika hawa, bali chochote kilichotoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) na Maswahaba zake, chukueni, kisha kwa At-Taabi'iyn (Waliofuata) ambako mtu ana khiari".

Mara moja kasema: "Kufuata^[28] ina maana kwamba mtu anafuata yaliyokuja kutoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) na Maswahaba zake, ama baada ya  At-Taabi'iyn (Waliofuata) anayo khiari" ^[29]   

2. "Rai ya Awzaaiy, rai ya Maalik, rai ya Abu Haniyfah, zote ni rai, na ni sawa katika macho yangu. Lakini, dalili ni yale masimulizi kutoka kwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) na Maswahaba zake"^[30]  

 

3. "Yeyote atakayekanusha kauli ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) basi yumo katika ukingo wa kuangamia"^[31]            

Hizi ndizo kauli za wazi kabisa za Maimaam, Allaah (سبحانه وتعالى) Awe radhi nao, kuhusu kushikamana na Hadiyth na kukataza kufuata rai zao bila ya kuwa na dalili iliyo dhahiri kabisa.

Kwa hiyo, yeyote aliyeshikamana na lolote la Sunnah ambayo imeshuhudiwa kuwa ni Swahiyh hata kama imepinga kauli ya baadhi ya Maimaam, hatokuwa anapingana na madhehebu yao, wala hatopotoka katika njia zao, bali mtu huyo atakuwa anawafuata wote na atakuwa amekamata kile kilichoaminiwa zaidi akishika mkono ambao hautavunjika. Lakini hii haitakuwa hali ya yule anayeziweka kando Sunnah Swahiyh kwa sababu tu zimepingana na rai za Maimaam, bali mtu huyo atakuwa sio mtiifu kwao na amepingia kauli zao hizo za juu. Na tunaona Allaah (سبحانه وتعالى) Anasema:

((فَلاَ وَرَبِّكَ لاَ يُؤْمِنُونَ حَتَّىَ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لاَ يَجِدُواْ فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسْلِيمًا))

((La! Naapa kwa Mola! Hawataamini mpaka wakufanye wewe ndiye muamuzi katika yale wanayo khitalifiana, kisha wasione uzito katika nyoyo zao juu ya hukumu utayo toa, na wanyenyekee kabisa.))^[32]  

((فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَن تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ))

((Basi na watahadhari wanaokhalifu amri yake, usije ukawapata msiba au ikawapata adhabu iumizayo))^[33]

 

Haafidhw Ibn Rajab Al-Hanbali (رحمه الله) amesema: "Kwa hivyo ni wajibu kwa mtu yeyote anayesikia amri ya Mjumbe wa Allaah  (صلى الله عليه وآله وسلم) au kuijua, kuielezea kwa Ummah, kuwapa nasaha ya dhati na kuwaamrisha kufuata amri zake japo kama itakuwa ni kinyume na rai ya mtu mkubwa. Hii ni kwa sababu hukmu ya Mjumbe wa Allaah  (صلى الله عليه وآله وسلم) ina haki zaidi kuheshimiwa na kufuatwa kupita rai za mtu yeyote mkubwa aliyekwenda kinyume bila ya kujua na amri za Mtume katika jambo lolote. Ndio maana Maswahaba na waliofuatia walimpinga yeyote aliyekwenda kinyume na Sunnah Swahiyh, mara nyingine wakiwa wakali katika kuwapinga kwao^[34], sio kutokana na kumchukia huyo mtu, bali alikuwa ni mpenzi wao na mwenye kuheshimiwa, lakini kwa sababu Mjumbe wa Allaah alikuwa mpenzi wao zaidi na amri zake zilikuwa juu ya amri za viumbe wengine. Hivyo inapokuwa amri ya Mtume na ya mtu mwengine zinapingana, amri ya Mtume huwa ndiyo ipasayo kutiliwa nguvu na kutekelezwa. Hakuna katika hili lingeliwazua wasimheshimu mtu waliyempinga kwa sababu wamejua kuwa atasamehewa^{[35] ,} bali aliyetajwa mwisho hatojali amri zake kupingwa itakapokuwa amri za Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) zimeonyesha dhahiri kuwa ni kinyume chake ^[36]

Vipi wachukiwe hayo ikiwa wamewajibisha wafuasi wa kama ilivyo, na kama tulivyoona, kuwa wameamrisha waziache kando rai zao zinazokwenda kinyume na za Sunnah. Bali Imaam ash-Shaafi'iy (رحمه الله) aliwaambia Maswahaba zake kuzihusisha kwake Sunnah zilizo Swahiyh pia, japo kama hakuzitekeleza  au katekeleza zilizo kwenda kinyume nazo. Hivyo mhakiki Ibn Daqiyq alipokusanya pamoja katika mjalada mzito, mas-ala ambayo kila mmoja katika kauli za madhehebu ya Maimaam wanne kuwa yamekwenda kinyume na Hadiyth Swahiyh, kama alivyaondika mwanzoni mwake: "Imekatazwa kuhusisha majibu haya kwa Maimaam waliojitahidi na ni fardhi kwa wanasheria wanaofuata rai zao kujua hizi ili wasije kuzinukuu wakawazulia"^[37]

 

Wafuasi Wa Maimaam Kuacha Rai Zao Ikiwa Zinapingana na Sunnah

 

 

Kutokana na yote tuliyotaja, wafuasi wa Maimaam,  ((Fungu kubwa katika wa mwanzo Na wachache katika wa mwisho))^[38] hawakubali rai za Imaam wao, bali wanazipuuza nyingi wanapotambua kuwa zinakenda kinyume na za Sunnah. Hata Maimaam wawili Muhammad Ibn Al-Hasan na Bu Yuusuf (رحمها الله) walikhitilafiana na Shekhe wao Abu Haniyfah 'Fiy Nahw thuluth al-madhhab'^[39]kama vitabu vya masaail vinavyothibitisha. Imesemwa hivyo hivyo kuhusu Imaam Al-Muzaniy^[40] na wafuasi wengineo wa Ash-Shaafi'iy na Maimaam wengine. Tungelianza kutoa mifano majadiliano yangeliendelea kuwa marefu na tungelitoka nje ya makusudio katika mas-ala utangulizi huu, hivyo tutajiwekea mipaka kwa mifano miwili:

 

1.     Imaam Muhammad amesema katika Muwattwa yake^[41] (Uk. 158). "Ama Abu Haniyfah hakuona kuwa kuna Swalah ya kuomba mvua, lakini kauli yetu ni kwamba Imaam anaswali Rakaa mbili na anaomba du'aa na anashika shuka yake…"

 

2.     Tunaye 'Iswaam bin Yuusuf Al-Balkhiy mmoja wa wafuasi wa Imaam Muhammad^[42]  na mtumishi wa Imaam Abu Yuusuf^[43] ambaye akitoa hukmu kinyume na Imaam Abu Haniyfah kwa sababu hakujua ushahidi wake na ushahidi mwingine ulijitokeza kwake wenyewe hivyo alikuwa akiutolea hukmu:^[44]. Hivyo alinyanyua mikono katika rukuu (kwenye Swalah) na anaponyanyuka^[45] kama ilivyo mutawaatir Sunnah ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) bali Maimaam wake watatu (yaani Abu Haniyfah, Abu Yuusuf na Muhammad) wamesema vinginevyo na hawakumzuia kutekeleza Sunnah. Huu ni mfano ambao kila Muislamu inampasa kuwa nao kwani tumeshaona kutokana na ushahidi wa Maimaam wanne na wengineo huko juu.

 

 

 

 

---

 

 

KUELEKEA QIBLAH

 

 

Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alipokuwa anasimama kuswali Swalah zote za Fardhi na za Sunnah alikuwa anaelekea upande wa Ka'abah[1]

 

Naye Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) aliliamrisha hilo kwa kumwambia "mtu aliyeswali vibaya”[2]: ((Unaposimama kuswali, fanya wudhuu sawasawa, kisha elekea Qiblah na upige Takbiyr))[3].

 

"Wakati yuko safarini, Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alikuwa akiswali Swalah za Sunnah na Swalah ya Witr na huku amepanda mnyama popote alipoelekea. (Mashariki au Magharibi)[4]

 

 

Hilo ni kwa Neno Lake Allaah Mtukufu:

 

 فَأَيْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ ٱللَّهِ  ... 

((Basi kokote mnakoelekea, huko kuna wajihi wa Allaah))

[Al-Baqarah: 115]

 

Kauli hii inahusiana na Hadiyth hiyo[5] .

 

“Wakati mwengine alipokuwa anataka kuswali Swalah zisizo za fardhi juu ya ngamia wake, alikuwa akimwelekeza Qiblah, kisha akisema Takbiyr na akiswali kuelekea popote kule msafara unapoelekea.”[6].

 

"Alikuwa akifanya rukuu na sujuud huku amempanda mnyama kwa kuinamisha kichwa chake, na akiinamisha kichwa zaidi chini katika sujuud kuliko alivyoinamisha katika rukuu.”[7]

 

"Alipotaka kuswali Swalah za fardhi alikuwa akiteremka kutoka kwa mnyama na akielekea Qiblah.”[8]

 

Ama katika Swalah ya mtaharuki wa vita vilivyopamba moto, Mtume  (صلى الله عليه وآله وسلم) aliweka kwa ummah wake kanuni ya kuswali "wakiwa wamesimama na kutembea kwa miguu yao, au wakiwa wamepanda mnyama, wakielekea Qiblah au kutokuelekea”[9]. Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم)  akasema: ((Wanapokutana majeshi Swalah ni Takbiyr na kuashiria kwa kichwa))[10]

 

 

Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم)  pia alikuwa akisema ((Kilichokuweko baina ya Mashariki na Magharibi ni Qiblah))[11] [9]

 

Jaabir (رضي الله عنه) amesema,

"Mara moja tulikuwa na Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم)  katika msafara au kikosi cha jeshi, na kulikuwa na mawingu, tukajaribu kutafuta Qiblah lakini tulikhtilafiana, kwa hiyo kila mmoja wetu akaswali kuelekea upande tofauti na kila mmoja wetu alichora mstari mbele yake ili kuweka alama mahali pake. Ilipofikia asubuhi, tukazitazama tukaona kwamba hatukuswali kuelekea Qiblah. Kwa hiyo tukamuelezea Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم)  lakini hakutuamrisha tuirudie (Swalah) na akasema:

((Swalah yenu imetosheleza)).[12] [10]

 

Mtume  (صلى الله عليه وآله وسلم) alikuwa akiswali kuelekea Bayt Al-Maqdis (na Ka'abah ikiwa mbele yake) kabla ya kuteremshwa Aayah ifuatayo:

 

قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي ٱلسَّمَاء فَلَنُوَلّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلّ وَجْهَكَ شَطْرَ ٱلْمَسْجِدِ ٱلْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنتُمْ فَوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ ...

((Kwa yakini tukiona unavyo geuza geuza uso wako mbinguni. Basi Tutakuelekeza kwenye Qiblah ukipendacho. Basi elekeza uso wako upande wa Msikiti Mtakatifu; na popote mnapokuwa zielekezeni nyuso zenu upande huo…)) [Al-Baqarah, 2: 144]

 

Ilipoteremshwa Aayah hii alielekeza uso wake Ka'abah.  Walikuwa watu katika msikiti wa Qubaa' wakiswali Swalah ya Alfajiri, alipokwenda mtu kuwaambia "Hakika Mtume wa Allaah (صلى الله عليه وآله وسلم) ameteremshiwa Aayah jana usiku na ameamrishwa kuelekeza uso wake Ka'bah. Basi jueni na elekeeni huko". Nyuso zao zilikuwa zimeelekea Shaam kwa hiyo wakageuka (na Imaam wao akageuza uso kuelekea Qiblah pamoja nao).[13] [11]

 

 

 

KUSIMAMA KATIKA SWALAH

 

 

Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alikuwa akiswali kwa kusimama katika Swalah zote mbili za fardhi na za Sunnah kwa kufuata maamrisho ya Allaah 

 

وَقُومُواْ لِلَّهِ قَـٰنِتِينَ  

((…na simameni kwa ajili ya Allaah nanyi ni kuqunuti (kunyenyekea)) [Al-Baqarah, 2: 238]

 

 

Ama katika safari alikuwa akiswali Swalah za Sunnah na huku amempanda (mnyama).

 

Ameweka kanuni kwa ummah wake kuswali wakati wa khofu kubwa kwa kusimama juu ya mnyama. Na hili ni kwa Neno Lake Allaah Mtukufu:

 

حَـٰفِظُواْ عَلَى ٱلصَّلَوٰتِ وٱلصَّلَوٰةِ ٱلْوُسْطَىٰ وَقُومُواْ لِلَّهِ قَـٰنِتِينَ   فَإنْ خِفْتُمْ فَرِجَالاً أَوْ رُكْبَانًا فَإِذَا أَمِنتُمْ فَٱذْكُرُواْ ٱللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُم مَّا لَمْ تَكُونُواْ تَعْلَمُونَ 

 

 ((Zilindeni Swalah, na khasa Swalah ya katikati,[14] [12] na simameni kwa ajili ya Allaah nanyi ni wenye kuqunuti (kunyenyekea))) 

 

 ((Ikiwa mnakhofu (Swalini) na hali mnakwenda kwa miguu au mmepanda. Na mtakapokuwa katika amani, basi mkumbukeni Allaah kama Alivyokufunzeni yale mliyokuwa hamyajui)) [Al-Baqarah, 2: 238-239]

 

Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) aliswali kwa kukaa wakati alipokuwa akiumwa hata akafariki[15] [13]. Vile vile aliswali kwa kukaa kwa mara nyingine kabla ya hivyo wakati alipojeruhiwa, na watu waliokuwa nyuma yake waliswali kwa kusimama, akawaashiria wakae nao, wakakaa (na kuswali).  Alipomaliza, akasema, Mlikuwa mnataka kufanya kama wanavyofanya wa-Fursi na Warumi wanavyofanya, wanawasimamia wafalme wao waliokuwa wanakaa. Kwa hiyo msifanye hivyo tena, kwani Imaam ni kwa ajili ya kumfuata, anapofanya rukuu fanyeni rukuu, anaposimama simameni, anaposwali kwa kukaa na nyinyi swalini kwa kukaa (nyote).[16] [14]

 

[11] [23] At-Tirmidhiy na Haakim wamekiri kuwa ni Swahiyh. Nimeitowa katika “Irwaa  Al-Ghaliyl fiy takhriyj Ahaadiyth manaar As-Sabiyl” (292).  Uchapisho wake Allaah (سبحانه وتعالى ) Ameufanya wepesi.

 

[12] [24] Ad-Daara Qutniy, Al-Haakim, Al-Bayhaqiy, At-Tirmidhiy, Ibn Maajah na At-Twabaraaniy.  Imetolewa katika “Al-Irwaa” (296).

 

[13] [25] Al-Bukhaariy, Muslim, Ahmad, As-Siraaj, At-Twabaraaniy (3/108/2) na Ibn Sa'ad (1/243).  Pia iko katika “Al-Irwaa” (290).

 

[14] [26] Yaani Swalah ya 'Alasiri kutokana na usemi ulio Swahiyhi wa Maulamaa wengi. Miongoni mwao ni Abu Haniyfah na wanafunzi wake wawili.   Kuna Hadiyth kuhusu kauli hii ambayo Ibn Kathiyr ameiweka katika Tafsiyr yake ya Qur-aan.

 

[15] [27] At-Tirmidhiy ambaye amekiri kuwa ni Swahiyh na Ahmad.

 

[16] [28] Muslim na Al-Bukhaariy na imetolewa katika kitabu changu Irwaa' Al-Ghaliyl katika Hadiyth 394.

 

 

SWALAH YA MGONJWA KATIKA HALI YA KUKAA

 

'Imraan bin Huswayn (رضي الله عنه) alisema: "Nilikuwa naumwa ugonjwa wa bawasili (futuru), nikamuuliza Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) naye akasema:

((Swali kwa kusimama, ikiwa huwezi, swali kwa kukaa, ikiwa huwezi swali kwa kulala ubavu))”. [1] [30]

 

'Imraan bin Huswayn pia amesema, "Nilimuuliza Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) kuhusu Swalah ya mtu anayeswali kwa kukaa, akasema:

((Anayeswali kwa kusimama ni bora, na anayeswali kwa kukaa, thawabu zake ni nusu ya anayeswali kwa kusimama, na anayeswali  kwa kulala (na katika riwaya nyingine kwa kulala chali), basi atapata thawabu nusu ya yule mwenye kuswali kwa kukaa)).[2] [31]

 

Makusudio hapa ni mtu mgonjwa, kwani Anas amesema: "Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alitoka mbele ya watu waliokuwa wakiswali kwa kukaa kwa sababu ya ugonjwa, akasema:

((Hakika Swalah ya mwenye kukaa ni (sawa) na nusu ya Swalah ya mwenye kuswali kwa kusimama)).[3] [32]

 

Siku moja Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alimtembelea mgonjwa na akamuona anaswali (huku ameegemea) juu ya mto. Akauchukua na akautupa (pembeni). Kisha mgonjwa akachukua kipande cha mti ili akiegemee katika Swalah yake. (Mtume) akakichukua akakitupa (pembeni) na akasema:

((Swali juu ya ardhi ukiweza, na kama huwezi, basi fanya harakaati kwa kichwa chako kwa kufanya sujuud iwe ya kuinama chini zaidi ya rukuu)).[4] [33]

 

 

 

SWALAH YA KWENYE MELI (CHOMBO CHA BAHARINI)

 

Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) aliulizwa kuhusu Swalah katika meli, akasema:   ((Swali ukiwa umesimama ila ukiogopa kuzama)).[5] [34]

 

Alipokuwa mzee mtu mzima, alijiwekea kiguzo katika sehemu ya kuswali ili kukiegemea.[6] [35]

 

 

 

---

 

[1] [15] Al-Bukhaariy, Abu Daawuud na Ahmad.

 

[2] [16] Al-Bukhaariy, Abu Daawuud na Ahmad. Al-Khatwaabiy amesema: "Makusudio ya Hadiyth ya 'Imraan ni mgonjwa wa kukisiwa anayeweza kuchechemea na kusimama kwa tabu, na kwa hivyo, thawabu za mwenye kukaa zimefanywa nusu ya mwenye kusimama kwa ajili ya kumpa msukumo asimame ingawa inajuzu kwake kukaa.” Al-Haafidhw Ibn Hajr amesema katika Fat-h Al-Baariy (2/468): “Nayo ni makisio yenye kukubalika.”

 

[3] [17] Ahmad na Ibn Maajah kwa sanad Swahiyh.

 

[4] [18] At-Twabaraaniy, Al-Bazzaar, Ibn As-Samaak katika “Hadiythih” (2/67) na Al-Bayhaaqiy. Sanad yake ni Swahiyh kama nilivyoeleza katika Silisilah Al-Ahaadiyth As-Swahiyhah (323).

 

[5] [19]  Al -Bazzaar (68), Ad-Daaraqutniy na Abdul-Ghaaniy Al-Maqdisi katika “As-Sunan” (2/82). Na Al-Haakim amekiri kuwa ni Swahiyh, na Adh-Dhahabiy ameikubali.

 

[6] [20] Abu Daawuud na Al-Haakim ambao wamekiri kuwa ni Swahiyh kama alivyokiri Adh-Dhahabiy. Nimeiweka katika “As-Swahiyhah” (319) na “Al-Irwaa” (383).

 

 

 

KUKAA NA KUSIMAMA KATIKA SWALAH YA USIKU (TAHAJJUD)

 

Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alikuwa (mara) akiswali usiku mrefu akiwa amesimama na (mara nyingine) akiswali usiku mrefu kwa kukaa. Na alikuwa anaposoma kwa kusimama, hurukuu kwa kusimama, na anaposoma kwa kukaa, hurukuu kwa kukaa.[1]

 

Na wakati mwengine, alikuwa anaswali kwa kukaa, na husoma hivyo hivyo huku amekaa. Na inapobakia katika kisomo chake kiasi cha Aayah thalathini au arubaini hivi, husimama na kuzisoma kwa kusimama, halafu hurukuu na kusujudu. Kisha hufanya hivyo hivyo katika Raka'ah ya pili.[2]

 

 

Bali aliswali Asw-Swubha (Swalah ya Asubuhi)[3] kwa kukaa chini katika siku za mwisho za maisha yake alipokuwa katika umri mkubwa, na na hilo lilikuwa kabla ya kufariki kwake kwa mwaka mmoja.[4]

 

Vile vile alikuwa akikaa kwa kukunja miguu (mkao wa chuoni).[5]

 

 

---

 

 

SWALAH KWA KUVAA VIATU NA MAAMRISHO YA KUFANYA HIVYO

 

"Alikuwa akisimama (katika Swalah) bila ya viatu wakati mwingine na kuvaa viatu wakati mwingine"[1]

 

Ameruhusu kufanya hivyo kwa Ummah wake na kusema:

((Mmoja wenu anaposwali, basi avae viatu vyake au avivue baina ya miguu yake, na wala asimkere mtu kwa viatu hivyo)).[2]

 

Aliwasisitizia kuswali na viatu wakati mwingine, na kusema:

((Kuweni tofauti na Mayahudi, kwani wao hawaswali na viatu vyao wala na khufu [soksi za ngozi] zao)).[3]

 

Mara moja moja alikuwa anavivua wakati anaswali na kisha akiendelea na Swalah yake kama alivyosema Abu Sa'iyd Al-Khudriy:

 

"Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alituswalisha siku moja, na alipokuwa yumo katika Swalah, alivua viatu vyake na akaviweka upande wa kushoto kwake. Watu walipoona hivyo, nao pia wakavua viatu vyao.  Alipomaliza kuswali alisema: ((Kwa nini mmevua viatu vyenu?)) Wakajibu: "Tumekuona wewe unavua viatu vyako  na sisi pia ndio tukavua viatu vyetu". Akasema:

((Hakika Jibriyl alinijia na kunijulisha kwamba kulikuwa na uchafu)) au kasema (kulikuwa na) kitu cha madhara)).  Katika riwaya nyingine ((uchafu/ Najsi)) katika viatu vyangu, kwa hiyo nikavivua. Kwa hivyo, mmoja wenu anapokuja msikitini, basi atazame viatu vyake. Akiona vina uchafu, au kasema kitu chenye madhara, na (katika riwaya nyingine) najsi, basi avifute kisha aswali navyo)).[4]

 

"Alipokuwa akivivua, alikuwa akiviweka upande wa kushoto kwake.”[5]

 

Na pia alikuwa akisema: ((Mmoja wenu anaposwali, asiweke viatu vyake upande wa kulia wala kushoto kwake, ambako vitakuwa katika upande wa kulia wa mwenzake, isipokuwa kama kutakuwa hakuna mtu upande wa kushoto, lakini aviweke baina ya miguu yake)).[6]

 

 

 

SWALAH KATIKA MINBAR

 

Mara moja Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) aliswali katika Minbar (na katika riwaya nyingine: iliyokuwa na daraja (vijingazi) tatu[7]). Hivyo (akasimama juu yake na akapiga Takbiyr (akasema 'Allaahu Akbar') na watu nyuma yake wakapiga Takbiyr wakati yuko juu ya Minbar), (kisha akarukuu juu ya Minbar), halafu akainuka na kushuka kinyume nyume mpaka akasujudu katika kitako cha Minbar. Kisha akarudi (na akafanya kama alivyofanya katika raka'ah ya mwanzo) mpaka akamaliza Swalah yake. Kisha akageuka kwa watu na kusema: ((Enyi watu! Nimefanya hivyo ili mnifuate na mjifunze Swalah yangu))[8].

 

 

---

 

 

 

 

 

SUTRAH[1] NA KUWAJIBIKA KWAKE

 

"Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alikuwa akisimama karibu na sutrah, ili iweko (umbali wa) dhiraa tatu baina yake na ukuta”[2] na "baina ya sehemu ya sujuud na ukuta (kulikuweko) nafasi ya kuweza kupita kondoo”[3].

 

Alikuwa akisema,

((Msiswali isipokuwa mbele ya Sutrah, na msimuachie mtu kupita mbele yenu, lakini kama mtu akiendelea (kujaribu kupita) basi mzuwieni kwani yuko pamoja na rafiki)) (yaani Shaytwaan).[4]

 

Alikuwa akisema,

((Mmoja wenu akiswali mbele ya Sutrah, basi awe karibu yake ili Shaytwaan asiweze kuivunja Swalah yake)).[5]

 

 

Mara nyingine "Alikuwa anaswali mbele ya nguzo ya msikiti.”[6]

 

Alipokuwa anaswali (kwenye sehemu ya wazi ambako kulikuwa hakuna kitu cha kutumia kiwe Sutrah) alikuwa akiuchomeka mkuki ardhini mbele yake kisha akiswali kuuelekea na watu wakiwa nyuma yake.[7] Mara nyingine "alikuwa akiweka kipando chake (mnyama) kisha akiswali kukielekea kipando chake.[8] Lakini hii sio sawa na Swalah katika sehemu ya mapumziko ya ngamia[9] ambayo "ameikataza”[10] na mara nyingine "alikuwa akichukua tandiko lake (la ngamia) akiliweka kwa urefu kisha akiswali kuelekea nchani mwake.”[11]

 

Na alikuwa akisema,

((Mmoja wenu akiweka mbele yake kitu kama fimbo nchani (mwishoni) mwa tandiko la mnyama, basi aswali na asijali mtu yeyote atakayepita mbele yake)).[12]

 

Mara moja "Aliswali akiuelekea mti”[13] na wakati mwengine "Alikuwa akiswali mbele ya kitanda ambacho Mama wa Waumini ‘Aaishah (رضي الله عنها) alikuwa amelala (akiwa amejifunika shuka).”[14]

 

Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alikuwa haachii kitu chochote kupita baina ya Sutrah yake, kwa hiyo mara moja "alikuwa anaswali na kondoo alipokuja na kukimbia mbele yake alimkimbiza mpaka akalibonyeza tumbo lake katika ukuta (kisha akapita nyuma yake).”[15]

 

 

Vile vile mara moja "wakati anaswali Swalah ya fardhi, alikunja ngumi yake. Na alipomaliza (kuswali) watu walimwambia, "Ewe Mjumbe wa Allaah, kuna jambo limetokea wakati wa Swalah?" Akasema, ((Hapana isipokuwa Shaytwaan alitaka kupita mbele yangu, nikamkaba mpaka nikahisi ubaridi wa ulimi wake katika mkono wangu. Naapa kwa Allaah! Ingelikuwa sio ndugu yangu Sulaymaan kunitangulia[16]. Ningelimfunga (Shaytwaan) katika nguzo moja ya msikiti ili watoto wa Madiynah waweze kutembea mbele yake. (kwa hiyo yeyote atakayeweza kuzuwia kitu kumuingilia baina yake na Qiblah afanye hivyo).”[17]

 

Pia alikuwa akisema,

 

((Mmoja wenu anaposwali mbele ya kitu kama Sutrah baina yake na watu na mtu akitaka kupita mbele yake, basi amsukume kwa shingo yake)) (na amfukuze kadiri anavyoweza) (katika riwaya nyingine, ((amzuie mara mbili na akikataa (akishikilia kutaka kupita mbele) basi agombane naye kwani hakika huyo ni Shaytwaan)).[18]

 

Vile vile alikuwa akisema,

((Ikiwa mtu aliyepita mbele ya mtu mwenye kuswali amejua (kuwa ni dhambi) juu yake (kufanya hivyo), basi ingelikuwa ni bora kwake kusubiri arubaini kuliko kupita mbele)). Na nyongeza katika riwaya nyingine yasema, (Abu An-Nadr kasema, "Sikumbuki khaswa kama alisema ni siku arubaini, au miezi au miaka").[19]

 

 

 

YANAYOKATA (YANAYOVUNJA) SWALAH

 

Alikuwa akisema,

((Swalah ya mtu inavunjika (inakuwa baatwil) kunapokuwa hakuna kitu kama ncha ya tandiko (la mnyama) mbele yake (vitu vitatu) mwanamke (baleghe)[20] punda au mbwa mweusi)) Abu Dharr akasema, "Nilisema, Ewe Mjumbe wa Allaah, kwa nini mbwa mweusi na sio mwekundu?" Akasema, ((Mbwa mweusi ni Shaytwaan)).[21]

 

 

 

 

 

SWALAH KULIELEKEA KABURI

 

Alikuwa akikataza kuswali kwa kuyaelekea makaburi akisema:

((Msiswali kuelekea makaburi na msiyakalie)).[1]

 

 

 

NIA[2]

 

Na alikuwa (صلى الله عليه وآله وسلم) akisema:

((Vitendo vinategemea (vinalipwa kwa) nia na kila mtu atapata kwa mujibu wa kile alichokusudia)).[3]

 

 

TAKBIYR

 

Kisha Yeye (صلى الله عليه وآله وسلم) alikuwa akianza Swalah kwa kusema:

‘Allaahu Akbar’.[4]

 

Alimuamrisha 'mtu aliyeswali vibaya' afanye kama ilivyotajwa na akamwambia: ((Hakika Swalah ya mtu haikamiliki hadi awe ametawadha kwa wudhuu uliyokamilisha viungo vya mwili kisha akasema Allaahu Akbar)).[5]

 

Pia alikuwa akisema:

((Ufunguo wa Swalah ni Twahara, inaharamishwa (inaanzwa) na Takbiyr na inahalalishwa (inamalizikia) na Tasliym)).[6]

 

Pia "alikuwa akipandisha sauti yake kutamka Takbiyr hadi walio nyuma yake walimsikia"[7]. Lakini "anapoumwa, Abu Bakr alikuwa akipandisha sauti yake kutamka Takbiyr kwa niaba ya Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم).[8 ] [40]

 

Alikuwa akisema pia:

((Imamu anaposema: Allaahu Akbar, basi sema: Allaahu Akbar)).[9]

 

 

KUNYANYUA MIKONO

 

Alikuwa mara nyingine akinyanyua mikono pamoja na Takbiyr.[10] Mara nyingine baada ya Takbiyr[11] na mara nyingine kabla yake.[12]

 

Alikuwa akiinyanyua kwa kuvinyosha vidole vyake (sio kwa kuvitawanya wala kuvibana pamoja)[13] na "alikuwa akiiweka (mikono) sambamba na mabega yake"[14] ingawa kwa nadra, "alikuwa akiinyanyua hadi ifikie sawa na (ncha ya juu ya) masikio yake".[15]

 

 

KUWEKA (KUFUNGA) MKONO WA KULIA JUU YA MKONO WA KUSHOTO NA KUAMRISHWA KWAKE

 

"Alikuwa (صلى الله عليه وآله وسلم) akiweka mkono wake wa kulia juu ya mkono wa kushoto"[16] na alikuwa akisema:

((Sisi, Mitume, tumeamrishwa kukimbilia kufungulia Swawm, kuchelewa (kula) daku na kuweka mkono wa kulia juu ya mkono wa kushoto katika Swalah)).[17]

 

Vile vile: "alimpitia mtu aliyekuwa akiswali aliyeweka mkono wake wa kushoto juu ya mkono wa kulia, akamvuta kuondosha kisha akauweka wa kulia juu ya kushoto"[18]

 

 

 

 

KUWEKA MIKONO JUU YA KIFUA

 

"Alikuwa akiweka mkono wa kulia nyuma ya kitanga cha mkono wa kushoto, kiwiko na kigasha"[1] "na aliwaamrisha Maswahaba wake kufanya hivyo"[2] na (mara nyingine) "akiushika mkono wa kushoto kwa mkono wake wa kulia"[3]

 

"Alikuwa akiiweka juu ya kifua chake"[4]

 

Pia, alikuwa akikataza mtu kuweka mkono juu ya kiuno wakati wa Swalah na aliweka mkono wake juu ya kiuno (kuonyesha makosa hayo)[5] Na hii ndio swilb aliyokuwa akikataza.[6]

 

 

 

KUTAZAMA MAHALI PA KUSUJUDU NA KUSHUU (UNYENYEKEVU)

 

"Alikuwa (صلى الله عليه وآله وسلم) akiinamisha kichwa chake wakati wa Swalah na kukongomeza (kuyaelekeza) macho yake katika ardhi[7]

"Alipoingia katika Kaabah, hakuacha jicho lake kutazama sehemu ya kusujudu hadi alipotoka nje"[8]  na alisema: ((Haipasi kuweko na kitu chochote katika Nyumba kitakachomshawishi mwenye kuswali))"[9]

 

"Alikuwa akikataza kuinua macho kutazama mbinguni"[10] na alishikilia makatazo haya sana hadi alisema: ((Watu lazima waache kutazama juu mbinguni katika Swalah au macho yao hayatorudi kwao)) [na katika riwaaya nyingine] ((…au macho yao yatapofushwa))[11]

 

Katika Hadiyth nyingine: ((Mnaposwali msiangaze huku na kule kwani Allaah Huelekeza Uso Wake mbele ya uso wa mja Wake madamu mja hatoangaza kwengine)).[12] Akasema pia kuhusu kuangaza huku na kule: ((Ni kunyakuliwa ambako Shaytwaan hunyakuwa katika Swalah ya mja anaposwali))[13]

 

Akasema pia (صلى الله عليه وآله وسلم): ((Allaah Haachi kuelekea kwa mja katika Swalah madamu tu mja haangazi huku na kule, anapogeuza uso wake mbali, Allaah Hugeuka mbali naye))[14] na "Akakataza mambo matatu; kudonoa kama jogoo, kuchutama kama mbawa na kuangaza kama fisi",[15] vile vile alikuwa akisema: ((Swalini Swalah ya kuaga (dunia) kama kwamba mnamuona Yeye (Allaah) na kama hamumuoni, hakika Yeye Anakuoneni))[16], na (akisema), ((Mtu yeyote anayefikwa na Swalah ya fardhi akatawadha vizuri, akakamilisha khushuu (unyenyekevu) zake, na rukuu zake, hakika itakuwa ni kafara ya dhambi alizotenda kabla ya Swalah hiyo madamu hajatenda dhambi kubwa, hali hiyo ni kwa mwaka wote))[17]

 

Mara moja yeye (صلى الله عليه وآله وسلم) aliswali katika khamiysah[18] (na alipokuwa akiswali) alizitazama alama zake. Alipomaliza akasema: ((Ipelekeeni khamiysah hii yangu kwa Abu Jahm na nileteeni (badala yake) anbijaaniyyah[19] kwani imenipotezea umakini wangu katika Swalah)) [katika usimulizi mmoja] ((…kwani nimetazama alama zake wakati wa Swalah ilikaribia kunitia katika mtihani))[20]

 

Pia Mama wa Waumini 'Aaishah (رضي الله عنها) alikuwa na kitambaa cha picha kilichotandazwa mbele ya sahwah[21] ambayo Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) aliswali mbele yake, akasema: ((Iondoshelee mbali, [kwani picha zake hazikuacha kunishawishi katika Swalah]))[22]

Alikuwa akisema pia: ((Hakuna kuswali chakula kinapokuwa tayari, wala mtu anapotaka kukidhi haja kubwa na ndogo))[23]

 

 

 

DU'AA ZA KUFUNGULIA

 

Kisha alikuwa (صلى الله عليه وآله وسلم) akianza kusoma kwake kwa aina nyingi za du'aa ambazo akimsifu na kumtukuza na kumuadhimisha Allaah (سبحانه وتعالى). Alimuamrisha "mtu aliyeswali vibaya" afanye hivyo akimwambia: ((Swalah ya mtu haikamiliki hadi atamke Takbiyr, amsifu Allaah (سبحانه وتعالى), amtukuze na amuadhimishe asome iliyo nyepesi katika Qur-aan…..))[1] .

 

Alikuwa akisoma du'aa zozote katika hizi zifuatazo:

 

 1.

 

 

 

"Ee Allaah! Niweke mbali na madhambi yangu kama Ulivyoweka mbali baina ya Mashariki na Magharibi, Ee Allaah! Nitakase na madhambi yangu kama vile inavyotakaswa nguo nyeupe na uchafu, Ee Allaah!  Nisafishe na madhambi yangu kwa theluji na kwa maji na kwa barafu"[2]

(Na alikuwa akisema katika swala za fardhi):

2.

 

 

 

“Nimeuelekeza uso wangu kwa yule Ambaye Ameumba mbingu na ardhi hali ya kumtakasia yeye dini yangu, na sikuwa mimi ni katika washirikina, hakika Swalah yangu na kuchinja  kwangu na uhai wangu, na kufa kwangu ni kwa Allaah Bwana wa viumbe vyote, Hana mshirika, na kwa hilo nimeamrishwa, nami na mimi ni wa kwanza waliojisalimisha.[3]  Ee Allaah! Wewe ndiye Mfalme, hapana mola apasae kuabudiwa kwa haki ila Wewe, Wewe ndiye Bwana wangu na mimi ni mtumwa (mja) Wako[4] Nimedhulumu nafsi yangu, na nimekiri madhambi yangu kwa hivyo nisamehe madhambi yangu yote, hakika hasamehe madhambi, ila Wewe. Na niongoze kwenye tabia nzuri, kwani haongozi kwenye tabia nzuri ila Wewe. Na Niepushe na tabia mbaya, kwani hakuna wa kuniepusha na tabia mbaya ila Wewe. Naitikia mwito Wako, na nina furaha kukutumikia.[5] Kheri zote ziko mikononi Mwako, na shari haitoki Kwako[6], Na ameongoka yule Uliyemuongoa, mimi nimepatikana kwa ajili Yako, hapana penye uokovu wala wa pa kukimbilia isipokuwa Kwako, umetakasika, na umetukuka, nakutaka msamaha na ninarejea Kwako (kwa kutubia).”

 

Alikuwa akisema hivyo katika Swalah za fardhi na za Sunnah[7]

 

 

 

3. Hii du’aa ni kama iliyo juu bila ya:

 

 

 

 

“Wewe Ni Mola wangu nami ni mja Wako…”

 

Hadi mwishoni pamoja na nyongeza ifuatayo:

 

 

 

 

 

“Ee Allaah, Wewe Ni Mfalme, hapana apasaye kuabudiwa isipokuwa Wewe, Kutakasika ni Kwako na Sifa njema zote ni Zako”[8]

 

 

4- Kama na Namba 2 hadi,

 

 

 

 

 

“…nami ni Muislamu wa mwanzo,

 

Na akiongeza,

 

 

 

 

 

 

Ewe Allaah, niongoze kwenye tabia njema (nzuri) na vitendo vyema haongozi kwenye uzuri wake ila Wewe. Niepushe na tabia mbaya na vitendo vibaya hakuna mwenye uwezo wa kupesuha??? ubaya wake ila Wewe [9].

 

 

5-

 

 

 

 

 

Kutakasika ni Kwako[10] Ee Allaah, na sifa njema zote ni Zako[11], na limetukuka Jina Lako[12], na Utukufu ni Wako[13], na hapana apasae kuabudiwa kwa haki, asiyekuwa Wewe[14]

Alisema (صلى الله عليه وآله وسلم) pia: ((Hakika maneno yanayopendwa kabisa na Allaah ni mja Wake anaposema: (سبحانك اللهم) Umetukuka Ewe Allaah…”[15]

 

 

6- Kama ilivyo juu kwa kuongeza katika Swalah za usiku:

 

 

 

                                                               

 

 

“Hapana apasaye kuabudiwa kwa haki isipokuwa Allaah”

 

Mara tatu na

 

 

 

 

“Allaah ni Mkubwa”

 

 

Mara tatu

 

 

7-

 

 

 

 

 

“Allaah Ni Mkubwa, Na sifa njema ni za Allaah kwa wingi, Ametakasika Allaah asubuhi na jioni.”

 

 

 

 

 

Mmoja wa Maswahaba alifungua Swalah yake kwa du’aa hiyo, Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) alisema: ((Imenipendeza hiyo (du'aa) kwani kwayo milango ya Pepo imefunguliwa))[16]

 

 

8- 

 

 

 

 

 

“Sifa njema ni za Allaah, sifa nyingi, nzuri, zenye Baraka”

 

Mtu mwengine alifungua Swalah yake kwa du’aa hiyo, kisha Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) akasema: ((Nimewaona Malaika kumi na mbili wakishindana nani atakayeipeleka juu))[17]

 

 

9-

 

 

“Ee Allaah ni Zako sifa njema, Wewe ndiye nuru[18] ya mbingu na ardhi na vilivyomo ndani yake, na ni Zako sifa njema. Wewe ndiye Mwenye kuzisimamia[19] mbingu na ardhi na vilivyomo ndani yake, [na ni Zako sifa njema, Wewe ni Mfalme wa mbingu na ardhi na vilivyomo ndani yake],  na sifa njema ni Zako, Wewe ni Haqq, na ahadi Yako ni ya Haqq, na neno Lako ni Haqq, na kukutana Nawe ni Haqq, na Pepo ni Haqq, na Moto ni Haqq, na Sa’ah (Qiyaamah) ni Haqq, na Mitume ni Haqq, na Muhammad ni Haqq, Ee Mola Kwako nimeweka imani yangu, na Kwako nimetegemea, na Kwako ndio nakurejelea, nimepigana kwa ajili Yako, na kwa hukumu Zako ndio nazifuata zinihukumu, [Wewe ndiye Mola wetu na Kwako ndio tunaishia, nisamehe niliyoyatanguliza na niliyoyachelewesha, na niliyoyaficha  na niliyoyatangaza], [Na yote unayoyajua kutoka kwangu] Wewe ndiye mwenye kutanguliza na ndiye mwenye kuchelewesha, [Wewe ni Mola wangu] hapana mola apasae kuabudiwa kwa haki ila Wewe[20]; 

Alikuwa (صلى الله عليه وآله وسلم) akisema hivi katika Swalah ya usiku alipokuwa akisoma du'aa ifuatayo[21]:

 

10-

 

 

 

 

“Ewe Mwenyezi Mungu  Mola wa Jibiriyl na Mikaaiyl na Israafiyl, Muumba wa mbingu na ardhi, Mjuzi wa mambo yaliojificha na yaliyowazi, Wewe unahukumu baina ya waja Wako katika mambo ambayo walikuwa wakitofautiana, niongoze mimi kwenye  haki katika yale waliyotafautiana kwa ruhusa Yako.  Hakika Wewe unamuongoza umtakae kwenye njia iliyonyoka[22]”

 

 

11- Alikuwa akisema Takbiyr, Tahmiyd, Tasbiyh, Tahliyl na Istighfaar mara kumi kila moja na akisema:

 

 

 

 

 

“Ee Allaah, nighufurie na niongoze na niruzuku [Na Nisamehe madhambi yangu]” mara kumi kisha akisema:

 

 

 

 

 

“Ee Allaah, Najikinga Kwako na dhiki za Siku ya Hisabu”[23]

 

Mara kumi

 

 

 

12-

 

 

 

 

“Allaah ni Mkubwa [mara tatu] Mwenye Ufalme, Nguvu, Ufakhari na Utukufu”[24]

 

 

 

KISOMO (TILAAWAH)

 

Kisha alikuwa (صلى الله عليه وآله وسلم) akijikinga kwa Allaah (سبحانه وتعالى) kwa kusema:

 

A’udhu bil Llaahi minash Shaytwaanir Rajiiymi Min Hamzihii Wa Nafkhihii Wa Nafathihi

“Najilindia na Allaah kutokana na Shaytwaan aliyefukuzwa, najilinda na (kutokana na) wazimu wake[1] na kiburi chake, na ushairi [kutabana] wake[2]

Mara nyingine huongeza kwa kusema,

A’udhu bil Llaahis Samiy’il ‘Aliymi Minash Shaytwaanir…

Najikinga kwa Allaah, Mwingi wa Kusikia, Mwenye Ujuzi, kutokana na Shaytwan…[3]

Kisha husoma,

Bismi-Llaahir Rahmaanir Rahiym

Kwa Jina la Allaah,Mwingi wa Rehema Mwenye Kurehemu.

Hakuwa akinyanyua au kupaza sauti[4]

 

 

 

KUSOMA AAYAH MOJA MOJA

 

Kisha alikuwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) akisoma Suratul-Faatihah na akigawanya (kisomo chake,) kwa kuisoma Aayah moja moja; kama hivi:

 

 

BismiLlaahir Rahmaanir Rahiym

[Kisha hupumua/husimama, kisha husema:]

AlhamduliLlaahi Rabbil ‘Aalamiyn

[Kisha hupumua/husimama, kisha husema:]

Ar-Rahmaanir-Rahiym

[Kisha hupumua/husimama, kisha husema:]

Maaliki Yawmid Diyn

Kisomo chake kilikuwa kama hivyo, hadi mwisho wa Surah. Na hivyo hasa ndivyo ilivyokuwa kisomo chake chote, kila anaposoma huwa anasimama/anapumua mwisho wa Aayah na wala haiunganishi na Aayah inayofuatia[5].

mara nyingine alikuwa akiisoma bila ya kuivuta/bila ya kutia madda[6] (alisoma):

Malik Yawmid Diyn

Mfalme wa Siku Ya Qiyaamah

 

(badala ya

Maaliki Yawmid Diyn

 

Mwenye kumiliki Siku Ya Qiyaamah)

 

 

 

 

 

ULAZIMA (UFARADHI) WA AL-FAATIHA NA FADHILA ZAKE

 

Alikuwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) akitilia mkazo na kusisitiza kuhusiana na (Alisisitiza mno) umuhimu wa Surah hii, alikuwa akisema: ((Hakuna Swalah kwa asiyesoma [ndani yake] Ufunguo wa Kitabu))[1]

 

Na Katika usemi mwengine: ((Swalah haitimii mtu asiposoma ndani yake Ufunguo wa Kitabu))[2]

 

Na wakati mengine anasema: ((Mwenye kuswali Swalah yoyote ile bila ya kusoma ndani yake Ufunguo wa Kitabu basi hiyo Swalah ni khiddaaj[3], ni khiddaaj, ni khiddaaj, haikukamilika))[4]

 

Na anasema (صلى الله عليه وآله وسلم) kuwa:

 

Allaah (سبحانه وتعالى) Amesema: "Nimegawa Swalah[5] baina Yangu na mja Wangu (katika) sehemu mbili; nusu ya kwanza ni Yangu na nusu nyengine iliyobaki ni ya mja Wangu, na mja Wangu atapata alichokiomba" (Kisha) Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) akasema: Someni: Mja anasema: "Al-hamdu Llillaahi Rabbil ‘Alaamiyn”, Allaah (سبحانه وتعالى) Husema "Mja Wangu amenisifu" Mja akisema: "Ar-Rahmaanir Rahiym”, Allaah Husema: "Mja Wangu amenitukuza" Mja akisema: "Maalik/Malik”,Allaah Husema: Mja Wangu Ameniadhimisha" Mja akisema: "Iyyaaka na’budu wa iyyaaka nasta’iyn”, [Husema]: "Hii ni baina Yangu na Mja Wangu, na Mja wangu atapata atachoomba". Mja akisema: "Ih-dinaas swiraattal mustaqiym, swiraattal Laadhiyna An’amta ‘alayhim ghayril maghdhuubi ‘alayhim wala-dhwaaliyn”, [Husema] Yote haya ni ya Mja Wangu na Mja Wangu atapata aliyoyaomba"[6]

 

Alikuwa Mtume (صلى الله عليه وآله وسلم) akisema: ((Allaah Aliyetukuka hakuteremsha katika Tawraat wala katika Injiyl chochote kile chenye kufanana na Ummul Qur-aan -Mama wa Qur-aan-, nayo Ni Aayah Saba zisomwazo mara kwa mara[7] [Na Qur-aan Tukufu niliyopewa])[8]

 

Alimuamrisha (صلى الله عليه وآله وسلم) "Mtu aliyeswali vibaya" aisome hiyo Faatihatul Kitaabu katika Swalah yake"[9](Lakini) na kwa yule asiyeweza kuihifadhi alimuambia (aliyeisahau): Sema:

 

Subhaana Llaah, Wal-Hamdu Lillaah, wala ilaaha illa Llaahu, wa Allaahu Akbar, wala Hawla wala Quwwata ila bi Llaah

 

Ametakasika Allaah  na sifa njema ni za Allaah  na hapana mola apasae kuabudiwa kwa haki ila Allaah, na Allaah  ni Mkubwa na Hakuna uwezo wala nguvu ila za Allaah[10]

 

 

Na (Pia) alimuambia "aliyeswali kimakosa": ((Ikiwa umehifadhi cho chote kile katika Qur-aan basi isome, vyenginevyo msifu Allaah, kiri Ukubwa Wake, na kiri kwamba hakuna apasaye kuabudiwa kwa haki isipokuwa Yeye))[11]